» Cerkwie murowane | Cerkiew w Żernicy

Cerkiew greckokatolicka w Żernicy Wyżnej

Pierwsza cerkiew w Żernicy Wyżnej wzmiankowana była w roku 1756. Był to obiekt drewniany o nieznanej dacie budowy.

Żernica Wyżna - cerkiew przed remontem
foto: P. Olejnik

Stojąca do dziś w Żernicy Wyżnej cerkiew murowana pw. św. Bazylego, powstała w roku 1800. Konsekracja (poświęcenie) odbyła się 26 września 1800 roku na tzw. "Wozdwyżenie Czestnego Kresta".

Rozbudowano ją i odnowiono w roku 1936 poprzez przedłużenie nawy w kierunku zachodnim. Dobudowano również zakrystię oraz kruchtę (przedsionek). Wykonana została także polichromia wnętrza.

Po wysiedleniach roku 1947 cerkiew w Żernicy Wyżnej została opuszczona. Przez pewien czas użytkował ją miejscowy PGR. W latach 80 zniszczeniu uległa wieżyczka na sygnaturkę, została po niej dziura w dachu. Ciekawostką jest fakt, iż zastosowana tu więźba dachowa miała konstrukcję storczykową, co było niespotykane w XIX wiecznych cerkwiach. Więźba ta została rozkradziona - pozostały krokwie. W roku 1994 dokonano częściowej rekonstrukcji więźby.

Malowidło przedstawiające Chrystusa w ogrodzie oliwnym
foto: P. Olejnik

Do roku 2013 cerkiew nie była użytkowana. Przez lata stała samotnie, stanowiąc w zasadzie jedyną pamiątkę po dawnej wsi i coraz bardziej niszczała. Zachowały się resztki polichromii na sklepieniu oraz fresk przedstawiający św. Olgę, fresk z przedstawieniem św. Kniazia Włodzimierza a także malowidło przedstawiające Chrystusa w ogrodzie oliwnym, znajdujące się w centralnej części prezbiterium.

Liczba wiernych:

• 1890r. - 685
• 1918r. - 1064
• 1938r. - 1166

Obok cerkwi znajdowała się murowana dzwonnica-brama. Zbudowana na planie kwadratu, dwukondygnacyjna, kryta dachem namiotowym. Obecnie nieistnieje.
Znajdujący się obok cmentarz cerkiewny - zniszczony, zarośnięty. Kilka nieczytelnych mogił oraz jeden zachowany nagrobek. Przed cerkwią ustawiono stalowy krzyż na pamiątkę Chrztu Rusi.

Od roku 2005 właścicielem Żernicy jest Janusz Słabik z Krosna, który postanowił odnowić świątynię a tym samym uratować ją przed całkowitym zniszczeniem. W roku 2009 cerkiew przeszła częściowy remont. Wyremontowany został dach oraz zabezpieczono ściany świątyni. Prace trwały również w kolejnych latach i 29 września 2013 roku cerkiew została uroczyście otwarta a remont zakończony. Niestety nie obyło się bez wprowadzenia zmian konstrukcyjnych w stosunku do pierwowzoru.

Dojście / dojazd do Żernicy Wyżnej z drogi Baligród - Hoczew. Należy skręcić w Zahoczewiu, przejechać most na Hoczewce i przez Żernicę Niżną dostać się do Żernicy Wyżnej (ok. 4km). Pieszo można dojść również ze strony przeciwnej - od Bereżnicy Wyżnej. Samochodem nie ma możliwości przejechania od Bereżnicy, stoi szlaban.

Więcej zdjęć: Cerkiew w Żernicy - zdjęcia

Literatura:

1. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Warszawa 1995.
2. Słownik Geograficzny Królewstwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880.

Wnętrze cerkwi w Żernicy Wyżnej przed remontem
foto: Paweł Olejnik

Cerkiew w Żernicy Wyżnej w trakcie remontu - stan na wrzesień 2012
foto: Paweł Olejnik

Cerkiew w Żernicy Wyżnej po remoncie - stan na październik 2013
foto: P. Szechyński

Cmentarz w Żernicy Wyżnej, październik 2013
foto: P. Szechyński

Krzyż na pamiątkę Chrztu Rusi, październik 2014
foto: P. Szechyński

Pamiątkowy głaz symbolizujący ekumenizm, wrzesień 2016
foto: P. Szechyński

Poniżej film Andrzeja Potockiego o świątyniach w Żernicy i człowieku, który je uratował:

Ponadto w Żernicy Niżnej znajduje się kaplica rzymskokatolicka oraz cmentarz. Kaplica również została wyremontowana. Znajduje się na wzgórzu po lewej stronie drogi jadąc od Zahoczewia. Jest widoczna z drogi i ładnie wyeksponowana a więcej o Żernicy Niżnej: cmentarz i cerkwisko w Żernicy Niżnej

Kaplica w Żernicy Niżnej po remoncie - stan na październik 2013
foto: P. Szechyński