» Cerkwie murowane | Cerkiew w Smolniku nad Osławą

Cerkiew greckokatolicka pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja w Smolniku nad Osławą

Jednym z ciekawszych zabytków doliny Osławy, zachowanych w zadowalającym po dziś dzień stanie jest z pewnością cerkiew greckokatolicka w Smolniku nad Osławą. Warto tu zajrzeć, czy to przemierzając wzdłuż dolinę Osławy, czy też zboczyć choć na chwilę z trasy Komańcza - Cisna.

Cerkiew w Smolniku
foto: P. Szechyński

Cerkiew znajduje się ok. 2 km od szosy głównej, mniej więcej w centrum Smolnika. Obecnie prowadzi tu droga asfaltowa. Obiekt ulokowany jest na niewielkim wzgórzu po prawej stronie drogi, prowadzi do niego wydeptana ścieżka.

Cerkiew w Smolniku nad Osławą zbudowana została w roku 1806 a konsekrowana znacznie później pw. Przeniesienia Relikwii św. Mikołaja. Jest jedynym tego typu obiektem zachowanym na terenie Gminy Komańcza. Jest to cerkiew murowana, zbudowana z kamienia, na zaprawie wapienno-glinianej z dodatkiem słomy, otynkowana na biało.

Drewniana więźba dachowa cerkwi wykonana została przez dawnych cieśli bez użycia gwoździ - elementy łączono drewnianymi kołkami. Z bryły obiektu wyraźnie wyróżnia się wysoka czworoboczna wieża nad przedsionkiem, przykryta cebulastym hełmem. Na frontowej ścianie w górnej części portet patrona - św. Mikołaja. Nad nawą i sanktuarium ośmioboczne wieżyczki zwieńczone hełmami z pseudolatarniami i krzyżem. Z boku niewielkie przybudówki, z tyłu cerkwi zakrystia.

We wnętrzu zachowany ikonostas współczesny z bogatą dekoracją snycerską i ikonami z XVIII-XIX w., oraz cztery ołtarze boczne - jeden z nich stylu rokoko. Na ścianie znajdują się epitafia inskrypcyjne księdza Bazylego Ławrowskiego, który był tutejszym parochem (odpowiednik proboszcza), dziekanem baligrodzkim i właścicielem wsi (zmarł w 1813r.) oraz jego żony - Pelagii z Terleckich (zmarła w roku 1819). Za ołtarzem wejście do zakrystii.

Ołtarz z ikonostasem (2006)
foto: P. Szechyński

Obecnie (od 1969r.) jest to filialny kościół rzymskokatolicki parafii w Nowym Łupkowie. Służy również grekokatolikom.

Od lat 90 do dziś trwają prace remontowe mające na celu utrzymanie obiektu w dobrej kondycji, wcześniej również dokonywano drobnych napraw, m.in. wymieniono drewniane podłogi. Jak podaje Aleksander Jasicki w miesięczniku "Zielone Brygady": "w roku 1995 zawiązał się Społeczny Komitet Odbudowy Zabytkowej Cerkwi w Smolniku. Począwszy od pierwszych dni lipca 1995 zabrali się ostro do roboty - postawili rusztowania przy kościele i dzwonnicy. Zatrudnili firmę uprawnioną do prac przy obiektach zabytkowych (warunek konserwatora woj. z Krosna), opracowali własny kalendarz czynnego uczestnictwa w odbudowie - każdy mieszkaniec Smolnika i Mikowa zobowiązał się do nieodpłatnego odpracowania kilku dniówek - nie mógł sam, to wynajmował za 20 nowych zł (tyle ustalono) dyspozycyjnego akurat sąsiada i był w porządku.

Dzwonnica w Smolniku (2006)
foto: P. Szechyński

Mieszkańcy wykonali otynkowanie zewnętrznej elewacji murów cerkwi i stojącej obok kamiennej dzwonnicy, wcześniej łatając ubytki kamienia, przemurowali schody głównego wejścia. Największym problemem okazała się wieża główna cerkwi, która pękała od góry i odchylała się od głównej bryły. W związku z tym niezbędne było wzmocnienie fundamentów nawy głównej oraz odwodnienie gruntu wokół cerkwi i na znajdującym się przy niej zabytkowym cmentarzu - ziemne mogiły zapadały się na kilkadziesiąt centymetrów a płyty kamiennych nagrobków pękały". Więcej na ten temat: ZB nr 1(79)/96, styczeń '96 - KRZYWA WIEŻA W SMOLNIKU

Obecnie przy cerkwi trwają prace remontowe, m.in. naprawa pokrycia dachu oraz remont wieży.

Obok cerkwi znajduje się murowana dzwonnica na rzucie kwadratu o baniastym zwieńczeniu zakończonym krzyżem. Solidna konstrukcja pozwoliłaby na zawieszenie dzwonu o dużej masie - uchwyt od takiego dzwonu leży obok dzwonnicy a druga część zawieszona jest na belce obok dzwonów. Obecnie zawieszone są dwa mniejsze dzwony. Wokół cerkwi dawny oraz dzisiejszy (czynny) cmentarz. Zdjęcia samego cmentarza: Cmentarz w Smolniku - zdjęcia

Więcej zdjęć cerkwi: Cerkiew w Smolniku nad Osławą - zdjęcia

Literatura:

1. "Komańcza i okolice", wyd. Roksana, Krosno 1999.
2. Aleksander Jasicki, "Krzywa wieża w Smolniku"; ZB nr 1(79)/96, styczeń '96.

opracowanie, zdjęcia: P. Szechyński

Cerkiew w Smolniku nad Osławą, remont, październik 2013
foto: P. Szechyński

Wnętrze cerkwi w Smolniku nad Osławą, widok z chóru, październik 2013
foto: P. Szechyński

Cerkiew w Smolniku nad Osławą, lipiec 2013
foto: P. Szechyński

Dzwonnica przy cerkwi w Smolniku, 2010
foto: P. Szechyński

Dzwonnica przy cerkwi w Smolniku, 2010
foto: P. Szechyński

Poniżej zdjęcia cerkwi z roku 2006:

Na zdjęciach od lewej: cerkiew pw. św. Mikołaja, portret patrona, wieża główna, wejście do cerkwi, ołtarz z ikonostasem,
drugi rząd: wnętrze cerkwi - fragmenty ołtarza, epitafia, ołtarz główny.
trzeci rząd: dzwony z dzwonnicy cerkiewnej, wnętrze dzwonnicy (2010).