» Cerkwie drewniane | Cerkiew w Ustjanowej

Cerkiew greckokatolicka w Ustjanowej Górnej - obecnie kościół rzymskokatolicki pw. NP Marii

Ustjanowa to wieś sięgająca tradycjami XV wieku, lokowana na prawie wołoskim w dobrach Kmitów. W latach międzywojennych słynęła z szybowiska oraz lotniska gdzie szkolono pilotów wojskowych. Wróciła do Polski w 1951 roku w ramach tzw. "równania granic".

Cerkiew w Ustjanowej
foto: P. Olejnik

Cerkiew parafialna pw. św. Paraskiewii w Ustianowej położona jest przy bocznej drodze za przejazdem kolejowym linii Zagórz - Ustrzyki Dolne, obok dawnego kombinatu drzewnego. Wybudowano ją w roku 1792 jako budowlę orientowaną o konstrukcji zrębowej, obitą gontem, trójdzielną, na planie wydłużonym z prostokątną wieżą na jej osi, dostawioną do kwadratowego, trochę węższego od niej babińca.

Prezbiterium zamknięte trójbocznie, na planie zbliżonym do kwadratu z dwiema zakrystiami. Szeroka nawa, babiniec od strony zachodniej. Podmurówka na której posadowiono belki konstrukcji osłonięta jest fartuchem gontowym. Dachy namiotowe o osobnych kalenicach. Na dachu kalenicy nawy ośmioboczna wieżyczka na sygnaturkę z pseudolatarnią, zwieńczona cebulką, nad prezbiterium makowiczka. Wokół prezbiterium opasanie na rysiach. W środku znajduje się kamienna kropielnica z datą 1862. Na belce tęczowej napis "Anno Domini 1792".

Cerkiew w Ustjanowej
foto: P. Olejnik

Wewnątrz płaski belkowany strop oraz chór muzyczny. Obecnie w prezbiterium znajduje się odrestaurowany rokokowy ołtarz przeniesiony z kościoła w Hoczwi (prawdopodobnie pochodzący z cerkwi w Stężnicy).

Dawne cerkiewne wyposażenie zostało wywiezione w 1951 roku i obecnie znajduje się w MBL w Sanoku. W zwieńczeniu ołtarza umieszczone są rzeźby Matki Bożej Niepokalanie Poczętej oraz figury Adama i Ewy nad Drzewem Wiadomości Dobrego i Złego. W centralnej części ołtarza kopia cudownego obrazu Matki Bożej z Sokala przywieziona przez tamtejszych przesiedleńców.

Cerkiew była remontowana pod koniec XIX wieku oraz w latach 1973-1974. W lecie 2009 przed cerkwią położono kostkę brukową. Obok znajduje się murowana, kryta kołomyjską dachówką neogotycka kaplica grobowa rodziny Szemelowskich (dawnych dziedziców wsi). Na ścianie kaplicy pamiątkowa tablica poświęcona przesiedleńcom z sokalszczyzny.

Ustjanowa, nagrobek z żeliwnym krzyżem
foto: P. Olejnik

Obok cerkwi nagrobek z żeliwnym krzyżem z motywami roślinnymi.

Ciekawa jest historia odzyskiwania cerkwi na potrzeby kultu przez mieszkańców. Władze komunistyczne po 1951 roku nie zezwalały na jej wykorzystanie jako kościoła przez wiernych. Przez lata byli szykanowani. W 1963 roku zaczęto wobec powyższego odprawiać msze w kaplicy grobowej obok cerkwi równocześnie zwracając się do władz o oficjalne uznanie jej jako miejsce kultu. Władze oczywiście zezwolenia nie wydały twierdząc, iż zajęcie kaplicy jest nielegalne.

Po długich staraniach w 1971 roku udało się parafianom przejąć zupełnie zdewastowaną cerkiew. Pozbawiona była stropów, podłóg i okien. Generalny remont w czasie którego wymieniono część podwalin, belek ścian, więźby dachowej i poszycia dachu pozwolił na jej uratowanie przed zniszczeniem.

Przy cerkwi stoi współczesna dzwonnica o konstrukcji słupowej.

Liczba wiernych:

• 1890r. - 520
• 1918r. - 1300 (z Ustianową Dolną)
• 1938r. - 1778 (z Ustianową Dolną)

Cerkiew w Ustianowej Dolnej, drewniana, bardzo podobna do wyżej wymienionej, została rozebrana w roku 1953.

Więcej zdjęć: Cerkiew w Ustjanowej Górnej - zdjęcia

Wnętrze cerkwi w Ustjanowej
foto: P. Olejnik

Wnętrze cerkwi w Ustjanowej.
foto: P. Olejnik

Cerkiew w Ustjanowej
foto: P. Olejnik

Kaplica grobowa rodziny Szemelowskich w Ustjanowej
foto: P. Olejnik

opracowanie i zdjęcia: P. Olejnik

Literatura:

1. M. i A. Michniewscy, M. Duda, "Cerkwie drewniane Karpat - Polska i Słowacja", Pruszków 2003.
2. S. Kryciński, "Cerkwie w Bieszczadach".
3. M. Skowroński, A. Komski, A. Skowrońska-Wydrzyńska" - Cerkwie Bieszczadzkie.