» Dawne wsie | Sokoliki

Sokoliki (Sokoliki Górskie)

Sokoliki (Sokoliki Górskie) to wieś nad Górnym Sanem lokowana pomiędzy potokami Litmirz i Bukowiec u stóp Kiczery Sokolickiej (836m n.p.m) w dobrach Kmitów. Jak większości wsi, w 1580 roku upłynął już okres wolnizny więc wieś została założona około roku 1556. Okazało się jednak, że wieś Sokoliki była lokowana w dwóch etapach, co potwierdza dokument w którym dokonuje się podziału majątku po Barbarze Herburtowej która była żoną Piotra Kmity. W dokumencie tym jest zapisane że część wsi jest jeszcze zwolniona z podatków co potwierdza lokację wsi w dwóch etapach.

Drewniana, trójdzielna cerkiew greckokatolicka w Sokolikach, p.w. Wielkiego Męczennika Dymitra z roku 1791. W roku 1931 została zastąpiona obiektem murowanym.
źródło: "Ukraińskie cerkwie drewniane, geneza i rozwój form"
Lwów 1937

Początek wieku XIX to dla Sokolików rozkwit i opieka dworu nad mieszkańcami wsi. W tym czasie właścicielami wsi Sokoliki była rodzina Dybowskich, wielkich patriotów. W 1848 roku dwór był punktem przerzutowym dla ochotników którzy wędrowali z Galicji na Węgry do powstania. Gdy nadeszło powstanie styczniowe, córki Dybowskiego - Olimpia i Wanda, prowadziły działalność patriotyczną nie tylko w Sokolikach, ale także w Lwowie. Kwestowały siostry Dybowskie na potrzeby powstania, a także organizowały pomoc dla rannych powstańców. Prowadziły w rejonie Sokolik działalność oświatową. Pod koniec XIX wieku w Sokolikach prowadził badania etnograficzne Izydor Kopernicki.

Murowana cerkiew greckokatolicka w Sokolikach, stan przed remontem
foto: Agnieszka Wawrzyniak

Na poczatku XX wieku skrajem wsi poprowadzono normalnotorową kolej z Lwowa i Przemyśla do Użgorodu. W tych samych latach powstała sieć kolejek wąskotorowych w dolinie Górnego Sanu, a także w dolinie potoku Wołosaty i Terebowiec. Budowa kolei normalnotorowych i wąskotorowych, spowodowały rozkwit miejscowości. Sokoliki stały się centrum przemysłu drzewnego, to właśnie tu przeładowywano drewno na normalną kolej i wysyłano na Węgry i dalej.

Droga do Sokolików
foto: P. Szechyński

Na początku lat trzydziestych wieś zaczęła rozwijać się turystycznie. Po II wojnie światowej - w 1945 roku - mieszkańców ze strony sowieckiej wywieziono, to samo uczyniono w czerwcu 1946 roku z mieszkańcami ze strony polskiej. Obecnie po stronie ukraińskiej mieszka kilka rodzin. Jedynym obiektem który pozostał po II wojnie światowej jest cerkiew, która popadała w ruinę. Można ją zobaczyć ze strony polskiej. Z budynków mieszkalnych zostały do dziś tylko części podmurówek.

Więcej na temat cerkwi: Cerkiew w Sokolikach

Z. Jantoń

Literatura:

1. Bieszczady Słownik Historyczno-Krajoznawczy cz.I Gmina Lutowiska.
2. Przewodnik W. Krygowski "Bieszczady i Pogórze".
3. Mapa Bieszczady Wysokie - W. Krukar.
4. Informacje własne.

Sokoliki turystycznie - ścieżka pieszo-rowerowa

Obecnie z dojściem na tereny dawnej wsi nie ma problemu. Z drogi Tarnawa Niżna - Bukowiec, na wysokości Leśnictwa Sokoliki (będzie tablica) i granicy Bieszczadzkiego Parku narodowego, odbija w lewo znakowana ścieżka pieszo-rowerowa "Sokoliki" oraz ścieżka konna. Będzie to ok. 3 km za torfowiskiem Tarnawa. Sama ścieżka liczy również 3 km w jedną stronę i prowadzi do punktu widokowego na cerkiew. Ścieżka konna natomiast biegnie dalej i zatacza pętlę, wracając do drogi Tarnawa - Bukowiec nieco dalej.

San w pobliżu cerkwi w Sokolikach
foto: P. Szechyński

Ścieżka do Sokolików biegnie betonówką, czyli drogą z płyt betonowych, które były popularne w tym rejonie w czasach PRL. Tylko ostatnie ok. 150 metrów prowadzi przez łąkę. Trasa biegnie odkrytym (niezalesionym) terenem, bardzo spokojna i malownicza okolica. Po drodze m.in. bobrowe rozlewiska po obu stronach trasy. Warto zachować czujność zwłaszcza w porze wieczornej lub wcześnie rano, ze względu na możliwość spotkania niedźwiedzia. Nierzadko oprócz innych gatunków, można tu spotkać lisy, jelenie, jaszczurki żyworodne i zwinki, zaskrońca i żmiję zygzakowatą czy też liczne motyle w okresie letnim, np. modraszki i rusałki.

Nie ma tu zbyt wielu turystów, wybierając odpowiednią porę, można nie natknąć się na nikogo innego. Końcówka ścieżki prowadzi przez las, nadal betonówką, skąd również będzie ładny widok na cerkiew i zabudowania w pobliżu (dwa stojące tu domy po stronie ukraińskiej, nie są widoczne z punktu widokowego). Na końcu trasy punkt widokowy tuż nad brzegiem Sanu, na niewysokiej skarpie. Odległość do cerkwi to ok. 150-200 m, jest doskonale widoczna. San wije się tu sporym zakolem. Powrót tą samą trasą.

P. Szechyński

Więcej zdjęć z Sokolików i okolicy: Bieszczadzki worek - galeria zdjęć

Droga do Sokolików, w oddali widoczna cerkiew
foto: P. Szechyński

Bobrowe rozlewisko przy trasie ścieżki
foto: P. Szechyński

Cerkiew w Sokolikach
foto: P. Szechyński

San i cerkiew w Sokolikach
foto: P. Szechyński

Zakole Sanu w pobliżu cerkwi w Sokolikach
foto: P. Szechyński

Jeden z dwóch domów w pobliżu cerkwi w Sokolikach
foto: P. Szechyński

Łąki między Sokolikami a Tarnawą z trasy ścieżki
foto: P. Szechyński

Żmija zygzakowata spotkana w Sokolikach
foto: P. Szechyński

Ścieżka "Sokoliki"
foto: P. Szechyński