» Fauna Bieszczadów | Bocian biały

Bocian biały (Ciconia ciconia)

Bociany białe spotyka się prawie we wszystkich bieszczadzkich miejscowościach. Na trasie dużej i małej obwodnicy bieszczadzkiej można naliczyć kilkadziesiąt starych bocianich gniazd. Zakładane są: na budynkach, słupach oraz drzewach z wyłamanymi wierzchołkami koron.

Bocian biały (Ciconia ciconia)
foto: P. Kutiak

Najniżej położone stanowiska gniazdowania znajdują się w dolinie Sanu: w Sanoku, Zagórzu i Lesku. Najwyżej położone obserwuje się: w Lutowiskach, Żołobku i Smolniku nad Sanem. W niektórych miejscowościach popularne boćki są liczne, trafiają się w nich dwa lub trzy stare gniazda. Do takich należą: Sanok, Zagórz, Myczkowce, Średnia Wieś i Nowosiółki.

Bocian buduje duże gniazda, które mogą ważyć nawet pół tony. Zdarza się, że ulegają one zniszczeniu pod własnym ciężarem lub upadają z drzew lub kominów. Do ich budowy ptaki te używają gałęzi, patyków, słomy rozłogów traw oraz śmieci. Firmy porządkujące bocianie gniazda oraz pracownicy Straży Pożarnej, zmniejszając objętość starych lęgowisk, znajdują w nich folie, szmaty, sznurki i inne niebezpieczne materiały, które czasami przyczyniają się do uduszenia lub utopienia piskląt. Zdarza się, że zaśmiecone gniazdo wraz z naniesionym błotem zawierającym nasiona różnych ekspansywnych traw, czynią gniazdo niemożliwym do zamieszkania, np. w Lesku i Zagórzu. Spotykamy tam gniazda porzucone przez ptaki, zarośnięte wysokimi trawami.

Bocian biały w locie
foto: P. Kutiak

Gniazda bocianie są niewątpliwą atrakcją turystyczną. Cieszą się sporym zainteresowaniem wśród internautów. Kilkanaście gniazd w Polsce jest pod stała obserwacją za sprawą kamer, gdzie miłośnicy tego gatunku spośród polskiej awifauny obserwują lęgi i wychowanie piskląt. Idealnie umiejscowionym gniazdem do obserwacji bocianów w Bieszczadach jest siedlisko w Myczkowcach przy skrzyżowaniu z drogą prowadzącą do Zwierzynia. Można tam podglądać młode i wykonać dobre zdjęcia praktycznie każdym aparatem.

Niewątpliwym zwiastunem wiosny są przyloty bocianów. Zasiedlają stare gniazda lub budują nowe. Pod koniec kwietnia rozpoznają lęgi, by w sierpniu i wrześniu wraz z młodymi przygotować się do odlotu. Powrotom do gniazd towarzyszą czasami bocianie małżeńskie dramaty. Ptaki te choć przywiązują są do swych lęgowisk, czasami porzucają swojego partnera, co wywołuje konflikt pomiędzy osobnikami. Krwawe walki pomiędzy bocianami w pojedynczych wypadkach kończą się śmiercią. Złożone jaja wysiadywane są przez pięć tygodni.

Bocian biały
foto: P. Kutiak

Młode przebywają w gnieździe przez dwa miesiące. Odloty poprzedzają, tzw. sejmiki bocianie, gdzie zbierają się w stada i razem trenują wspólne loty, by potem odlecieć do Afryki. Pokonują podczas przelotów prawie trzynaście tysięcy kilometrów. Bociany dzięki potężnym skrzydłom o długości dochodzącej do 220 cm (jak u orłów) są w stanie pokonywać duże odległości, wykorzystując lot szybowcowy i prądy powietrzne. Do ciekawych miejsc, gdzie można zobaczyć widowiskowe loty bociana białego zaliczamy zaporę w Myczkowcach.

Bocian w kulturze Słowian wraz z orłem i koniem był zwierzęciem świętym. Nie polowano na niego i nie zjadano jego mięsa. Stąd też nie powinien dziwić fakt, iż według ornitologów co czwarty bocian na świecie jest Polakiem. Ta ogromna, licząca ponad 30 tysięcy osobników populacja bociana w naszym kraju jest również swoistym świadectwem bioróżnorodności. Gatunek ten preferuje bowiem mokre łąki z grupami drzew, unika trzcinowisk. Jego pokarmem są owady, żaby, traszki i gady. Nie gardzi również rybami i pisklętami innych gatunków.

Sylwetka bociana w locie jest symbolem sanockiej Fabryki Autobusów AUTOSAN. Prawdopodobnie ptak ten, gniazdujący w odległości 100 m od przedsiębiorstwa był natchnieniem dla Zdzisława Beksińskiego, słynnego malarza-surrealisty i potomka założyciela omawianej fabryki. Beksiński pracując w biurze projektowym jako stylista wpisał go w logo zakładu. Bociany do dzisiejszego dnia używane są w celach promocyjnych sanockich autobusów.

tekst oraz zdjęcia: Piotr Kutiak
www.przewodnik-bieszczady.pl

Bocian biały, gniazdo w Stuposianach
foto: M. Piela

Bocian biały
foto: P. Kutiak

Bocian biały
foto: P. Kutiak

Bocian biały w locie
foto: P. Kutiak