» Fauna Bieszczadów | Niepylak mnemozyna

Niepylak mnemozyna

Wędrując od wiosny do jesieni bieszczadzkimi ścieżkami mamy okazję obserwować klejnoty karpackich łąk jakimi są motyle. Na terenie naszego kraju występuje 165 gatunków motyli dziennych.

Kokorycz pusta
foto: P. Kutiak

Wśród różnorodnych form, barw i rozmiarów wyróżnia się rodzina paziowatych, w Polsce reprezentowana przez cztery gatunki: niepylaka apollo, niepylaka mnemozynę, pazia żeglarza i pazia królowej. Tylko ostatni z wymienionych nie podlega ochronie. Paziowate należą do najpiękniejszych dziennych motyli Polski. Ze względu na środowisko życia, na szczególna uwagę zasługują niepylaki.

Niepylak apollo to jeden z największych dziennych motyli Polski o rozpiętości skrzydeł dochodzących do 80mm. Spotyka się go jedynie w Tatrach i Pieninach. Jest zagrożony wyginięciem, gdyż jego gąsienice żerują na rzadkich gatunkach roślin: rozchodniku karpackim, białym lub wielkim. Gatunek ten wyginął na innych górskich obszarach naszego kraju. Niegdyś spotykano go w Beskidzie Niskim i Sądeckim oraz w Bieszczadach.

Niepylak mnemozyna
foto: P. Kutiak

Na wielu stanowiskach w Bieszczadach, szczególnie na łąkach graniczących z lasem spotykamy niepylaka mnemozynę. Jego niski, ciężki lot oraz dość skromna szata sprawia, że bardzo często mylony jest z pospolitym bielinkiem kapustnikiem. Dopiero obserwacja motyla pożywiającego się na kwiatach pozwala na właściwą ocenę jego niewątpliwych walorów. Niepylak mnemozyna jest dużym motylem, rozpiętość jego skrzydeł waha się od 50 do 58 mm. Są one barwy białej, z wyraźnie zaznaczonymi żyłkami. Charakterystyczną cechą skrzydeł mnemozyny są dwie plamki w górnej części dużych skrzydeł oraz prześwitujące miejsca, gdzie mamy do czynienia z rzadkim ułożeniem łusek okrywowych, sprawiające wrażenie przeźroczystości. Te miejsca zwane są niekiedy przez entomologów szybkami lub lusterkami.

Omawiany motyl jest bardzo przywiązany do miejsc swego występowania i niechętnie się od nich oddala. Gąsienice niepylaków są barwy czarnej z czerwonymi kropkami. Żerują od kwietnia do maja na kokoryczy. Rozwój gąsienic trwa niecałe trzy tygodnie. Związany jest z rośliną żywicielską, która jako typowy geofit rozwija się przed pojawieniem się liści w koronach drzew. Gąsienica niepylaka przepoczwarza się w ściółce, tworząc rzadki oprzęd. Owady dorosłe pojawiają się od maja do czerwca. Niepylak mnemozyna należy do owadów słońcolubnych, stąd też często w upalne dni obserwować jego lot na zajmowanych stanowiskach. Podczas rójki samce odbywają loty patrolowe w poszukiwaniu samic.

Niepylak mniemozyna jest gatunkiem chronionym, umieszczonym w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt, na Czerwonej Liście Zwierząt Ginących i Zagrożonych w Polsce, Liście Zagrożonych Gatunków Karpat oraz w załącznikach Dyrektywy Siedliskowej i Konwencji Berneńskiej.

tekst oraz zdjęcia: Piotr Kutiak
www.przewodnik-bieszczady.pl

Kokorycz - roślina żywicielska niepylaka
foto: P. Kutiak

Niepylak mnemozyna
foto: P. Kutiak