» Kapliczki | Kapliczka na Hrabie w Rajskiem

Kapliczka na Hrabie (na Skale) w Rajskiem

Murowana kapliczka w Rajskiem wzniesiona została w XIX wieku na wzgórzu zwanym Hrab (Grab). Dziś to jedna z nielicznych pamiątek po dawnej wsi, nie licząć resztek wysadzonej w powietrze w roku 1980 cerkwi oraz przycerkiewnego cmentarza.

Kapliczka na Hrabie, stan na czerwiec 2010
foto: P. Szechyński

Kapliczka owa, pierwotnie zwana kapliczką na Hrabie dziś często nazywana jest również kapliczką na Skale, aczkolwiek żadnej skały tu nie ma - jedynie urwisko stromo opadające do wód solińskiego zalewu.

Nie postawiono jej tu przypadkowo, na odludziu - przed zalaniem zbiornika dzisiejsza Zatoka Rajskie stanowiła część wsi a w dole, poniżej kapliczki płynął San oraz biegła droga do Chrewtu a docelowo aż do Soliny, najpierw mijając kapliczkę. Dziś drogi nie ma - zalały ją wody jeziora, nie licząc fragmentu obok kaplicy.

Kapliczka na Hrabie - wnętrze, stan na czerwiec 2010. Rozebrana jesienią 2010
foto: P. Szechyński

Dokładna data jej powstania ani nazwisko fundatora nie są znane. Wzniesiono ją z łamanego kamienia i nakryto gontowym dachem zwieńczonym makowiczką z krzyżem. Posiadała drzwi i okna, była otynkowana na biało.

Po wysiedleniu mieszkańców Rajskiego, zniszczeniu zabudowy i częściowemu zalaniu wsi kaplica zaczęła popadać w ruinę i stan ten trwał do roku 2010. Podobno jeszcze w latach 60.XX w. była otynkowana, a końcem XX w., były też jeszcze resztki więźby dachowej.

Do niedawna była to całkowita ruina, na którą składały się wyłącznie gołe mury. Była w bardzo złym stanie i groziła zawaleniem, gdyż jedna ze ścian przechyliła się już bardzo mocno. Powstały plany jej odremontowania lub rekonstrukcji, założono że jeśli stanie się to dość szybko, obiekt uda się uratować.

Kapliczka na Hrabie, jesień 2013
foto: P. Szechyński

W roku 2010 stara kapliczka została rozebrana, gdyż stan techniczny nie pozwalał na uratowanie pierwotnej budowli. Nowa została postawiona z zachowaniem pierwotnego wyglądu na miejscu poprzedniej. Prace rozpoczęły się w maju 2011 r.

Inicjatorami i wykonawcami odbudowy zrujnowanej kapliczki na Hrabie było Stowarzyszenie Rajska Dolina, które etapowo realizowało to przedsięwzięcie.

Etapy:

1. Załatwienie pozwoleń na odbudowę, oraz zgody właściciela gruntu.
2. Wykonanie we własnym zakresie kosztorysu.
3. Zabezpieczenie środków finansowych na odbudowę.
  a) dotacja celowa U.G. w Solinie 5.000 zł
  b) napisanie wniosku do Fundacji bieszczadzkiej na odbudowę - otrzymaliśmy również 5.000 zł na ten cel.
4. Podjęcie rozmów ze Stowarzyszeniem "Magurycz" na wykonanie robót kamieniarskich, konsultacje: fotograficzna, logistyczna, itd.
5. Rozbiórka pozostałości, przygotowanie pod budowę oraz wykopanie i zalanie fundamentów - zostało wykonane przez członków Stowarzyszenia Rajska Dolina w całości.
6. Zabezpieczenie materiałów i cała logistyka (agregat, cement, woda) przy odbudowie murów (wyżywienie dla osób, wolontariuszy, pomoc przy czyszczeniu kamienia). Prace kamieniarskie wykonał Szymon Modrzejewski ze Stowarzyszenia "Magurycz" (przełom IV/V oraz VI 2011 r.).
7. Pomoc i udział członków Stowarzyszenia Rajska Dolina w odbudowie części murowanej i pracach kamieniarskich.
8. Wynajęcie tynkarza, otynkowanie wnętrza i położenie posadzki.
9. Zabezpieczenie środków, gontu i wynajęcie firmy do wykonania dachu.
10. Przygotowanie uroczystości i poświęcenie kapliczki.
11. Załatwienie wystroju, umocowanie ikony, wykonanie stolika, pomalowanie wnętrza na biało.
12. Konserwacja elementów drewnianych oraz gontu.
13. Stolarka okienna, drzwi, elementy do drzwi, zawiasy, klamka założenie stolarki.
14. Oczyszczenie terenu wokół kapliczki z wykonaniem ławeczki i stolika.

Wkład własny Stowarzyszenia Rajska Dolina: 12000 zł (w tym większość to prace społeczne).

Kapliczka na Hrabie, lato 2016
foto: P. Szechyński

Wszystkie te czynności i działania były wykonane przez Stowarzyszenie "Rajska Dolina". Ogrom pracy i czasu wymagało od członków Stowarzyszenia Rajska Dolina załatwienie wszystkich formalności, zabezpieczenie materiałów, itp. - aby doprowadzić do obecnego wyglądu. Stowarzyszenie cały czas troszczy się o kapliczkę: utrzymanie bieżące, konserwacja, wykaszanie, malowanie dachu (dwukrotne).

Prace remontowe zostały ukończone i od roku 2012 na Hrabie stoi zrekonstruowana kapliczka. Rekonsekracja odbyła się w niedzielę 25 maja 2014r. Dziś teren przy kapliczce jest zadbany, ustawiono również ławkę, skąd roztacza się ładny widok na zatokę.

Aby dojść do kaplicy należy minąć zabudowania Rajskiego i kierować się drogą w prawo w kierunku półwyspu. Po minięciu opuszczonych stajni, ukaże się droga polna zmierzająca do jego końca - kapliczka znajduje się przy tej drodze, za zakrętem. Obecnie do kapliczki prowadzi znakowana ścieżka turystyczna, która można dojść również na cmentarz i cerkwisko w Rajskiem

P. Szechyński

źródło:
1. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszków 1995.
2. Potocki A., "Wokół bieszczadzkich zalewów", Krosno 2001.
3. Informacje Stowarzyszenia "Rajska Dolina".
4. Szymon Modrzejewski - rozmowa.

Pod kapliczką na Hrabie, lato 2017
foto: P. Szechyński

Pod kapliczką na Hrabie, lato 2016
foto: P. Szechyński

Pod kapliczką na Hrabie, lato 2016
foto: P. Szechyński

Kapliczka na Hrabie po remoncie, jesień 2013
foto: P. Szechyński

Kapliczka na Hrabie, jesień 2013
foto: P. Szechyński

Kapliczka na Hrabie, jesień 2013
foto: P. Szechyński

Wnętrze kapliczki na Hrabie, jesień 2013
foto: P. Szechyński

Kapliczka na Hrabie widziana z cmentarza w Rajskiem, jesień 2013
foto: P. Szechyński

Kapliczka na Hrabie widziana z jeziora, jesień 2013
foto: P. Szechyński

Kapliczka na Hrabie w Rajskiem, stan na rok 2010
foto: P. Szechyński

Kapliczka na Hrabie, stan na rok 2010
foto: P. Szechyński

Szymon Modrzejewski ze Stowarzyszenia "Magurycz" podczas rekonstrukcji kapliczki
foto: D. Czechowicz

Prace przy rekonstrukcji kapliczki
foto: D. Czechowicz

Rekonstrukcja kapliczki, wiosna 2011
foto: D. Czechowicz