» Szlaki piesze | Jodła k.Pszczelin

Ścieżka przyrodnicza "Jodła" k. Pszczelin

Poniżej zamieszczamy opis ścieżki wg kolejności przystanków oraz drugi - bardziej praktyczny opis - stanowiący alternatywę dla tejże trasy.

Licząca ok. 6 km długości ścieżka przyrodnicza "Jodła k.Pszczelin" jest z pewnością miejscem, do którego powinien zajrzeć każdy miłośnik bieszczadzkiej przyrody.

Zielona szkoła - przystanek nr 1
foto: P. Szechyński

Początek ścieżki ulokowany został na parkingu przy końcu wsi Pszczeliny (jadąc od Ustrzyk Górnych), po prawej stronie szosy, pomiędzy nią a potokiem Wołosaty.

Miejsce trudno przeoczyć, jest dobrze oznakowane, dodatkowo na trawiastym parkingu ulokowano sporo tablic informacyjnych dla turystów oraz niewielki zielony domek o nazwie "Zielona klasa", który również pełni funkcję edukacyjną.

Na pozostałych tablicach znajdują się podstawowe informacje o Nadleśnictwie Stuposiany (na którego terenie - w leśnictwie Procisne - znajduje się ścieżka), bazie noclegowej oraz faunie i florze okolicznych lasów. Parking pełni jednocześnie funkcję Przystanku nr 1 ścieżki "Jodła k.Pszczelin".

Obelisk upamiętniający sprowadzenie żubrów
foto: P. Szechyński

W roku 2007 na parkingu nastąpiło odsłonięcie obelisku na pamiątkę sprowadzenia tu i wypuszczenia na wolność w roku 1963 pierwszych żubrów. Były to "Puszczor", "Puleśna" i "Pujor" z Niepołomic oraz "Pulon" i "Pulpit" z Pszczyny. Wkrótce dołączyły do nich kolejne: "Purus" i "Pujonka" - również z Niepołomic. Wypuszczono je 4 maja 1963r. Dały początek dzikiej populacji żubra żyjącej obecnie w Bieszczadach.

Należy teraz dojść do szosy, przejść na drugą stronę i skręcić w prawo w drogę gruntową - zgodnie z oznakowaniem ścieżki. Idąc lekko pod górę, mijamy zabudowanie po prawej stronie. Po chwili droga się kończy i otwiera niewielka łączka z widocznym przy końcu zagajnikiem. Podchodzimy tam ledwie widoczną ścieżką (łąka zazwyczaj jest niewykoszona) i szukamy kolejnych znaków - są na drzewie. Mijamy po prawej prowizoryczną ambonę opartą na pniu brzozy. Dość chybotliwa, jednak przy wysokości 8-9m jest dobrym punktem widokowym - kto się nie boi wchodzi. Kilkanaście metrów za amboną widzimy po lewej młodnik świerkowy, a po chwili tablicę oznaczającą Przystanek nr 2.

Uprawy jodłowo-świerkowe
foto: P. Szechyński

Ze wspomnianej tablicy dowiadujemy się, iż uprawa świerkowa założona jest na gruntach porolnych i zabezpieczona białą emulsją (Cervacol) przed zgryzaniem przez zwierzynę płową. Z tego miejsca widać wzniesienia o nazwach: Czereszenka (771m n.p.m) oraz Czereśnia (816m n.p.m) - znajdują się one na prawo od szosy obwodnicy, mniej więcej na wysokości Stuposian czyli musimy patrzeć lekko na północny-wschód (są również dobrze widoczne ze wspomnianej wyżej ambony). W przeciwną stronę widać kościół w Pszczelinach, a dokładnie jego górną część. Roślinność zielną tego miejsca stanowią trawy, dziewięćsił bezłodygowy, turzyca. Ciekawostką jest występowanie żmiji zygzakowatej.

Kontynuujemy wycieczkę idąc wzdłuż młodnika, który po chwili się kończy. Kończy się również łąka - należy teraz wejść do lasu w drogę gruntową, dość mocno zarośniętą w okresie letnim. Po 10 minutach marszu przez stosunkowo młody las, docieramy do stokówki biegnącej prostopadle do naszej ścieżki i zataczającej tu spory łuk w celu ominięcia wzgórza. Dokładnie na zakręcie znajdujemy Przystanek nr 3. Znajduje się tu drzewostan olchowo - jesionowy w wieku ok. 40 lat, rosnący na siedlisku lasu górskiego. Występuje tu również dziki bez hebd. Maszerujemy teraz w prawo drogą stokową wzdłuż młodnika świerkowego, po lewej duża zielona strzałka przybita do pnia brzozy, wskazująca kierunek marszu. Droga podnosi się lekko do góry, teren całkowicie zalesiony.

Puszcza
foto: P. Szechyński

Po 15-20 minutach marszu stokówką, docieramy do ogrodzonej uprawy jodłowo-świerkowej. Przy końcu ogrodzenia należy skręcić w lewo na ścieżkę leśną i rozglądać się za kolejną tablicą. Po chwili ją dostrzeżemy - jest to Przystanek nr 4. Z informacji umieszczonych na tabliczce dowiemy się, iż uprawa jodłowo-świerkowa została zabezpieczona specjalistyczną siatką, celem uchronienia jej przed zwierzyną płową. Nieco wyżej widoczne są przykłady wiatrołomów i wiatrowałów (drzewa przewrócone przez wiatr). Występuje tu również naturalne odnowienie brzozy brodawkowatej oraz stanowisko wawrzynka wilczełyko. Podchodzimy mocno do góry cały czas wzdłuż ogrodzenia.

Wraz z przystankiem nr 4 kończy się "zabawa" z maszerowaniem wygodną stokówką. Przedzieramy się teraz przez zarośla ledwie widoczną ścieżką i szukamy słabych oznakowań trasy, momentami należy kierować się intuicją. Z górnej części uprawy ładny widok do tyłu.

Robi się coraz stromej, po chwili napotykamy prowizoryczne, mocno już przegnite drewniane schodki i barierkę. Po nich wychodzimy na drogę zrywkową i skręcamy w nią w lewo (praktycznie brak oznakowań). Teraz nieco równego terenu, po chwili krótkie zejście. Można odpocząć po męczącym podejściu przez chaszcze, ale to dopiero początek zabawy, gdyż wkraczamy na teren prawdziwej puszczy. Grube powalone drzewa, zmurszałe stojące pnie, wszędobylska huba, błoto i kamienie, mech porastający liczne głazy i drzewa - las niemal w stanie nienaruszonym rosnący bez ingerencji człowieka (umówmy się).

Przystanek nr 5
foto: P. Szechyński

Podchodzimy teraz coraz mocniej do góry, nadal drogą zrywkową. Teren dość błotnisty, zacieniony - nawet po kilku dniach dobrej pogody błoto nie wysycha tu zbyt szybko. Droga jeszcze raz intensywnie się podnosi i po żmudnym marszu dostrzegamy wreszcie Przystanek nr 5. Na drzewie po prawej dość ciekawy paśnik, nieco dalej tzw. lizawka. Dokoła 90 letni las bukowo - jodłowy, który jest przykładem drzewostanu naturalnego o podłożu zbudowanym z piaskowca i glin ilastych, charakterystycznych dla wyższych partii gór (jesteśmy na ok. 800 m n.p.m). Las robi naprawdę wrażenie, jednak najlepsze zacznie się już za chwilę. Przy okazji: miejsce to jest również ostoją niedźwiedzia brunatnego, warto porozglądać się nieco na boki... Co bardziej strachliwi, mogą pozachowywać się chwilę głośno, aby uprzedzić ewentualnego miśka o wizycie. Opuszczamy polankę.

Miejscami przejście bywa ciężkie
foto: P. Szechyński

Teraz rozglądamy się bardzo uważnie i szukamy znaków ścieżki. Musimy skręcić teraz z drogi bezpośrednio do lasu na grzbiet wzniesienia. Oznakowanie jest tu fatalne, warto dobrze się rozglądać, inaczej zejdziemy drogą po przeciwnej stronie wzgórza.

Próżno również szukać ścieżki - miejsce jest wyjątkowo mało uczęszczane i nie ma wydeptanych ścieżek. Wkraczamy do lasu idąc "granią" wzniesienia.

Miejsce jest wyjątkowo piękne: ogromna ilość niewielkich, porośniętych mchem skałek i mniejszych głazów, powalone pnie, zmurszałe ozdobione hubą i dziuplami drzewa, mnóstwo gałęzi, grzybów i porostów. Idziemy kilkaset metrów cały czas kamienistym grzbietem, przy jego końcu napotykamy nieco większą skałkę.

Huba
foto: P. Szechyński

Z tego miejsca należy iść w dół, lekko w prawo, nadal przez trawy, bez wyraźnej ścieżki. Znaki trasy są, tylko trzeba ich szukać. Nieco niżej, dość problematyczne oznakowanie - kręcimy lekko w lewo, choć znaki zdają się mówić co innego. Po chwili lawirowania przez krzaki wychodzimy na prostopadłą drogę. Idziemy nią w lewo, mijając ogrodzone siatką uprawy leśne, po obu stronach drogi. Po uprzednim kluczeniu, przez chwilę ma się wrażenie, że oto wróciliśmy do uprawy, którą mijaliśmy przy przystanku nr 4 - jednak mimo podobieństwa, na szczęście nie jest to samo miejsce. Szukamy zejścia w prawo z drogi.

I znowu w krzaki, ale tylko na chwilę. Kluczymy chwilę w zaroślach, polując na kolejne znaczki, poruszając się cały czas w dół. Po 3 minutach powinniśmy dostrzec kolejną tablicę oznaczającą Przystanek nr 6. Znajdujemy się w punkcie kulminacyjnym ścieżki i zarazem przy jej ostatnim przystanku. Przed nami miejscowy olbrzym: jodła pospolita (abies alba) o wysokości 42 metrów (choćby nie wiem jak patrzeć, czubka i tak nie zobaczymy), obwodzie w odziomku 515 cm i pierścienicy* 161 cm, wiek ponad 200 lat. Jak na drzewo iglaste, jest to prawdziwy gigant - prawdopodobnie największy okaz jodły pospolitej w Polsce. W pobliżu rosną ok. 70 letnie okazy jodły, które są potomstwem opisywanego egzemplarza. Ponadto rosną tu ok. 90 letnie klony jawory.

Aktualizacja 12.2013: w grudniu 2013 w wyniku silnych wiatrów pomnikowa jodła została powalona. Pozostawiono ją na miejscu celem naturalnego rozkładu.

Jodła pospolita - cel wędrówki (2006). Niestety obecnie już jej nie ma
foto: P. Szechyński

Przystanek nr 6 kończy ścieżkę przyrodniczo-dydaktyczną "Jodła". Schodzimy teraz w dół i już po chwili osiągamy stokówkę, którą poruszaliśmy się już wcześniej. Należy skręcić w nią w lewo i iść, aż do przystanku nr 3, gdzie skręcamy w prawo w ścieżkę leśną i znaną już trasą obok młodnika świerkowego schodzimy do szosy i parkingu.

Podsumowując:

Długość trasy: ok. 6km
Czas przejścia: 1,5-2h.
Oznakowanie: zielone strzałki oraz białe kwadraty.

Ścieżka "Jodła" k.Pszczelin jest propozycją przede wszystkim dla miłośników bieszczadzkiej przyrody. Trasa nie jest specjalnie widokowa, gdyż nie widoki są jej celem - turysta "niedzielny" raczej łatwo się zrazi. Trasa mimo, że niezbyt długa jest trudna - warto mieć odpowiednie obuwie ze względu na kamieniste i śliskie podłoże oraz miejscami strome zejścia. Oznakowanie ścieżki stanowią zielone strzałki, można wspomagać się również białymi kwadratami. W kilku ważnych miejscach oznakowanie jest niejasne lub brak go w ogóle. Ścieżka jest bardzo rzadko uczęszczana - łatwiej spotkać tu robotników leśnych, niż innych turystów, stąd miejscami trzeba iść na przełaj, gdyż ścieżka jest nie wydeptana. Miłośnicy przyrody na pewno nie będą zawiedzeni - warto tu wpaść mając odrobinę czasu.

* - pierścienica / pierśnica, jest to średnica pnia mierzona na wysokości 130 cm od podłoża.

Na zdjęciach od lewej: mchy i porosty na trasie, huba, puszcza w górnej części trasy, okaz jodły pospolitej. Stan na rok 2005.

tekst: P. Szechyński
wykorzystano informacje umieszczone na tablicach rozmieszczonych na trasie.

Ścieżka przyrodniczo-krajoznawcza "Jodła" w Pszczelinach - trasa alternatywna

Długość trasy: ok.6km
Czas przejścia: 1,5-2 godzin
Oznaczenie: strzałki kierunkowe, zielone strzałki na dzrzewach, białe kwadraty.
Uwagi: trasa słabo oznakowana, stąd propozycja takiego przebiegu. W najbliższym okresie, oznakowanie będzie po konserwacji. Podana trasa ma zapewnić, bezproblemowe przejście bez szukania "drogi".

Obelisk, upamiętniający sprowadzenie pierwszych żubrów w Bieszczady
foto: M. Piela

PRZYSTANEK. 1.
Na trase ściezki ruszamy z parkingu, przy wjeździe do miejscowości Pszczeliny (jadąc w kierunku Ustrzyk Górnych). Znajduje się on po lewej stronie jezdni, budyneczek ZIELONA SZKOŁA - tam obejrzymy i poczytamy informacje przyrodnicze oraz charakterystykę N-ctwa Stuposiany. Na parkingu zlokalizowany jest również obelisk, upamiętniający sprowadzenie pierwszych żubrów w Bieszczady.

Z parkingu kierujemy się w stronę drogi głównej. Po przejściu około 30 metrów skręcamy w prawo na drogę w kierunku kościółka w Pszczelinach. Idziemy drogą asfaltową która "za kościołem" przechodzi w kamienistą. Po przejściu około 800 metrów, na skrzyżowaniu idziemy w prawą odnogę drogi. W trakcie marszu mijamy leśny stawik oraz wypał węgla drzewnego, po naszej prawej stronie. Po minięciu retort (piece) nasza droga zakręca szerokim łukiem o prawie 180 stopni. Maszerujemy łagodnie do góry i po przejściu ok. 50 metrów, po lewej stronie napotykamy mostek i strzałkę kierunkową na ścieżkę. Przejscie do wypału drogą to ok. 1km.

Ogromna jodła pospolita, 2012. Obecnie nie istnieje
foto: M. Piela

Teraz skręcamy w lewo, przechodzimy mostek i kierujemy się na leśną drogę w głąb lasu. Po trasie mijamy stary drzewostan jodłowy i po około 10-20 minutach docieramy do przystanku nr.6. Jest nim jodła o wysokości 42 m., obwodzie 515 cm i pierśnicy 161 cm, licząca sobie ok. 200 lat. Kontynuujemy nasz marsz drogą zrywkową w górę szczytu, by po ok. 20 min. dotrzeć do prostopadłej drogi zrywkowej. Jest ona dawno nie używana i zarośnięta trawą ale widoczna. Prostopadła droga zrywkowa znajduje się na wysokości połowy szczytu góry. Tu skręcamy w PRAWO. Odcinek ten jest słabo oznakowany, dużo wokół wywrotów i pozostałości po zrębie (wycinka). Po około 10 minutach docieramy do rozwidleń szlaków zrywkowych. My idziemy odnogą w lewo NA UKOS DO GÓRY - jest to świeżo użytkowany szlak zrywkowy, dobrze widoczny. Po około 10 min docieramy do tablicy PRZYSTANEK nr.3.

Jedna z tablic na trasie, ukazująca w jaki sposób leśnicy chronią i pielęgnują las
foto: M. Piela

Ten szlak zrywkowy będzie naszym głównym przewodnikiem. Pniemy się na ukos, mając dookoła głęboki las - warto się rozglądać. Po lewej grzbiet szczytu, ale po naszej prawej stronie pojawiają się luki widokowe pomiędzy listowiem, skąd możemy podziwiać panoramy na Stuposiany. Po około 15-20 minutach docieramy do małej półki. Na prawo znajduje się tablica nr.4. Szlak zrywkowy skręca lekko w lewo do góry. Warto podejść do tablicy i poszukać miejsca (prześwitu) aby przez chwilę zobaczyć troszkę przestrzeni.

Kontynuujemy nasz marsz szlakiem zrywkowym, pnie się on w kierunku szczytu, grani. Po ok. 15 minutach dochodzimy do rozwidlenia, kierunek marszu w lewo na półkę. Idziemy jak pokazuje strzałka, ścieżynką... nasz dotychczasowy szlak marszu, odbija w prawo po warstwicy. Strzałki kierunkowe do małej przełęczy (półki skalnej) ok. 40m od naszego szlaku zrywkowego. Dotarliśmy - to PRZYSTANEK 5, w kierunku na zachód w odległości 30 m widać ogrodzona uprawę. Na prawo ostra grań, warto ją zapamiętać, ale to w dalszej części opisu. W kierunku południowym odsłania się panorama widokowa.

Te okolice i góra Kosowiec to siedlisko niedźwiedzia
foto: M. Piela

Teraz, by bez sensu nie błądzić, wracamy tą samą drogą do szlaku, którym szliśmy ok. 40 m, skręcamy w LEWO i idziemy równolegle do grani po naszej lewej stronie. Po ok. 100 m przed nami pojawi się mała polanka. Szlak marszu prowadzi w lewo do góry. Na polance pojedyncze świerki a na jej końcu można dostrzec lizawkę dla zwierzyny. Od początku polanki ok. 100-150 m nasz szlak zrywkowy dociera na przełęcz (półkę skalną, przełamanie). Znajdujemy się na rozwidleniu szlaków - jeden w prawo skos, drugi na wprost w dół. Po LEWEJ znajduje się grań ze słabo widoczną ścieżką (widać też namalowaną strzałkę zieloną na buku). To nasz kierunek marszu!!! Idziemy granią, widać stare stanowiska militarne (okopy), ścieżka się gubi, ale my idziemy cały czas szczytem. Jeśli popatrzymy uważnie w LEWO w dół, dostrzeżemy szlak, którym przyszliśmy. Idąc cały czas grzbietem dotrzemy ... do Przystanku nr.5.

Tu kierujemy się "widocznym" szlakiem zrywkowym na wprost, równolegle do ogrodzonej uprawy leśnej (po naszej prawej, ok. 15-20 m) i idziemy lekko w dół trzymając się drogi leśnej. Po około 10 min. ok. 300-350m dochodzimy do prostopadłej drogi leśnej (biegnie wzdłuż warstwicy) - MY SKRĘCAMY W LEWO.

Szlak zrywkowy prowadzi nas po warstwicy, prawie po równym terenie, na lewo będziemy mijać okazałe jodły. Po prawej i lewej stronie, na przemian widoczne będą ogrodzone uprawy leśne jodłowe.

Mamy czas porozglądać się, miejscami pokazują się piękne panoramy. Warto patrzeć też pod nogi, poszukać tropów zwierzyny. Te okolice i góra Kosowiec, to siedlisko niedźwiedzia więc warto być trochę głośniejszym ;)

Kościół w Pszczelinach
foto: M. Piela

Po około 20 min. powinniśmy dojść do rozwidlenia szlaków. ZATOCZYLIŚMY KOŁO. Idziemy na wprost w prawą odnogę szlaku. Druga (na wprost w lewo) doprowadzi nas do stokówki (droga kamienista - lecz my nią nie idziemy). W lewo do góry i ...już tu szliśmy idąc do przystanku nr.3. Idąc w prawo skos zbliżamy się do przystanku nr 2. Szlak leśny schodzi w dół. Po około 15 min. dochodzimy do tablicy informacyjnej o ptakach. Tablica jest umiejscowiona tuż przy drodze kamienistej. Przekraczamy drogę na wprost i kontynuujemy wędrówkę szlakiem zrywkowym. Maszerujemy dalej obok świerkowego młodnika. Dobrze widoczną droga leśną dochodzimy do początku łąki (po prawej). Po ok. 10 min. powinniśmy dotrzeć do tablicy informacyjnej .PRZYSTANEK .2. Przed dojściem do tablicy będzie widoczna "ambona" - można wykorzystać jako punkt widokowy, przy zachowaniu ostrożności.

Idziemy nadal szlakiem zrywkowym biegnącym skrajem łączki na dół, przed nami leśniczówka (po lewej). Po prawej fragment Pszczelin z kościołem. Dochodzimy do jezdni - prawie do punktu wejścia :)

PODSUMOWANIE: ścieżka nie jest trudna w sensie fizycznym, jest ciekawa pod względem krajoznawczym i przyrodniczym. Mamy wrażenie poruszania się po dzikim terenie, w starym lesie. Można porównać niektóre jej fragmenty do dzikiej puszczy. Koneserzy spokoju i ciszy odnajdą tam siebie, poruszając się cicho można spotkać dziką zwierzynę: sarny, łanie, dzikie gołębie i wiele innych. Pod warunkiem, że się nie błądzi - polecam jako niezły relaks i odpoczynek.

tekst: Mirosław Piela
przewodnik
tel. 506 744 045

Widoki z proponowanej trasy
foto: M. Piela

Widoki z trasy
foto: M. Piela

Dość chwiejna, ale wysoka ambona na trasie
foto: M. Piela

Na trasie ścieżki Jodła
foto: M. Piela