» Szlaki piesze | Ścieżka "Berehy Górne"

Ścieżka dendrologiczno-historyczna w Berehach

Symbol ścieżki: Gałązka jabłoni

Prowadząca przez tereny dawnej wsi Berehy ścieżka, należy do najmniej znanych znakowanych tras pieszych na terenie Bieszczadzkiego Parku Narodowego, mimo, że istnieje od wielu lat i wyznakowana została na jednym z najliczniej odwiedzanych przez turystów obszarze.

Przystanek nr 2 - jak widać tabliczki ścieżki są stosunkowo niewielkie
foto: P. Szechyński

Ścieżka dendrologiczno-historyczna "Berehy Górne" prowadzi z Przełęczy Wyżniańskiej na Przełęcz Wyżną, czyli na obszarze obejmującym niegdyś wieś Berehy. Składa się z 18 przystanków. Można ją przejść oczywiście w dowolnym kierunku, jednak właściwy początek - czyli przystanek nr 1 - znajduje się na P. Wyżniańskiej. Poszczególne przystanki ścieżki, to niewielkie tabliczki z krótkim opisem oraz jej symbolem, czyli gałązką jabłoni. Tabliczki umieszczone są na niewysokich słupkach.

Ścieżka jest ciekawa i może stanowić alternatywę, dla osób znudzonych chodzeniem ciągle po tych samych trasach w tejże okolicy. Ruch turystyczny biegnie tu albo grzbietem Połoniny Caryńsiej z jednej strony, albo Działem po stronie przeciwnej, przez który również biegnie szlak łączący Małą Rawkę z Wetliną. Centralnie przez środek doliny prowadzi ruchliwa w sezonie szosa Wetlina - Ustrzyki Górne. Wycieczka proponowaną ścieżką pozwoli spojrzeć na te same, dla niektórych widywane dziesiątki razy miejsca z innej perspektywy. Nie będą zawiedzeni zarówno miłośnicy przyrody, jak i śladów dawnych wsi. Dobrze jest zaopatrzyć się w parkowy przewodniczek po ścieżce - o ile jeszcze jest gdzieś dostępny.

Goździk skupiony na trasie ścieżki Berehy
foto: P. Szechyński

Oprócz plusów dodatnich, muszą być oczywiście i te ujemne. Przede wszystkim ścieżka sama w sobie nie będzie atrakcyjna dla każdego turysty - trzeba lubić takie "klimaty". Nie jest to również dobra opcja dla osób słabo znających teren czy ogólnie słabo poruszających się w nieznanej okolicy. Oznakowanie ścieżki jest bardzo problematyczne. Tabliczki są naprawdę miniaturowe a słupki niewysokie i bardzo trudno jest odnajdywać niektóre z nich w terenie. Ścieżka nie jest koszona, nie jest wydeptana (bardzo rzadko uczęszczana) - wiemy, że jest i idziemy, ale fizycznie mając ją wyłącznie w wyobraźni. Dlatego jest to bardzo dobra opcja dla grup zorganizowanych z przewodnikiem (najlepiej z BdPN), który zna trasę. Obejdzie się wówczas bez kluczenia i chodzenia zygzakami w poszukiwaniu kolejnych przystanków. Tabliczki oczywiście są najtrudniejsze do lokalizacji w okresie letnim, kiedy bujna roślinność znacznie je przerasta.

UWAGA: tutaj wkracza kolejny minus ścieżki, mianowicie regulamin BdPN (zał.nr 1, Udostępnianie obszaru Bieszczadzkiego Parku Narodowego w celach edukacyjnych), mówi: "Ze względu na wypas owiec i obecność psów pasterskich w okresie trwania wypasu wstęp na ścieżkę możliwy tylko w grupach zorganizowanych pod opieką pracownika BdPN w ramach zajęć edukacyjnych."

Wypas owiec to na ogół miesiące kwiecień - październik. Zatem jeśli ktoś chce żyć w zgodzie z przepisami, samotne poruszanie się po ścieżce w okresie wiosenno-letnim odpada. Latem również zobaczymy mniej, jeśli chodzi o aspekt historyczny - pozostałości są po prostu mocno zarośnięte. Warto mieć ze sobą mapę, gdyż jest ona zaznaczona na najnowszych wydaniach, co nieco ułatwi sprawę.

Najbardziej okazały jesion w BdPN w pobliżu miejsca po dworze w Berehach
foto: P. Szechyński

Przystanek nr 1 znajduje się na Przełęczy Wyżniańskiej (855 m n.p.m.) i ukazuje panoramę gór z uwzględnieniem historii i okolicznej przyrody. Z parkingu na przełęczy należy przejść szosę, tak samo jak biegnie szlak zielony na Połoninę Caryńską a następnie zaraz skręcić w lewo kierując się na okazałą lipę. W bliskiej odległości od szosy i szlaku odnajdziemy pierwsze pozostałości - dawne piwnice i studnię.

Z tabliczki przystanku nr 2 dowiadujemy się, że "Widoczna lipa szerokolistna, rozproszone lipy drobnolistne, wiązy górskie i jesiony pielęgnowane przez dawnych mieszkańców oraz zdziczałe rośliny ogrodowe, wskazują miejsca po dawnych zagrodach. Znajdziemy tam podmurówki domów, ruiny piwniczek, stare studnie, krzyże i kapliczki ukryte wśród zieleni". Aby nie zgubić ścieżki i dotrzeć do kolejnego przystanku, warto trzymać się szpaleru jesionów. Rosną one przy starej drodze, która służyła mieszkańcom wsi. Po drodze ładny widok na ramiona Połoniny Caryńskiej oraz Wierch Wyżniański. Przystanek nr 3 jest bardzo trudno dojrzeć latem, ale po chwili kluczenia powinno się udać. Jest to stary, zdziczały sad owocowy.

Potok Roztoczka przecinający ścieżkę Berehy Górne
foto: P. Szechyński

Po chwili 4 przystanek - stara wiejska droga, którą się poruszamy. W pobliżu m.in. stanowisko goździka skupionego, który w Polsce występuje tylko w Bieszczadach, ale ciekawych roślin jest tu znacznie więcej. Po prawej niewielka polana i ładny widok na Caryńską. Zbliżamy się do miejsca, gdzie stał dwór w Berehach - będzie to przystanek nr 5. W oczy rzuca się ogromny jesion rosnący nad potokiem Roztoczka - podobno jest to najbardziej okazały jesion w Bieszczadzkim Parku Narodowym. Rola potoku górskiego w życiu dawnych mieszkańców to przystanek nr 6. Niewielki potok spływający tu ze stoków Caryńskiej, zasila Prowczę. To własnie wzdłuż Prowczy ulokowane były zabudowania wsi Berehy i tu koncentrowało się życie jej mieszkańców.

Kolejne kilkadziesiąt metrów można przejść szosą i wypatrywać kolejnej tabliczki ścieżki. Będzie ona już odchodzić w kierunku lasu. Przystanek nr 7 to "Ślady dawnej struktury wsi". Na przeciwległym zboczu, będzie można dostrzec łanowy i tarasowy układ dawnych pól. Kieryjemy się nadal w stronę granicy lasu. Mijamy dwa kolejne przystanki: wypas owiec i bydła - dawniej i dziś oraz buczyna z popastwiskowymi formami drzew. 10 przystankiem będzie już miejsce po cerkwi oraz cmentarz w Berehach, gdzie spotkamy również szlak czerwony biegnący na P. Caryńską. Po zejściu niżej ślady dawnej karczmy wiejskiej (11). W pobliżu przecinamy skrzyżowanie w Berehach i zacznie się podejście w kierunku Przełęczy Wyżnej. Ścieżka nie biegnie tak jak droga (serpentyny), tylko na wysokości bacówki (kolejny przystanek) odbije w prawo ostro pod górę. Po minięciu śladów kolejnej zagrody i dawnej drogi do Wetliny wychodzimy na Przełęcz Wyżną (Przełęcz nad Berehami, 880 m n.p.m.) - koniec trasy.

Zdjęcia ze ścieżki "Berehy Górne":

1. Pozostałości zagrody, Przełęcz Wyzniańska
2. Wnętrze piwniczki, Przełęcz Wyzniańska
3. Pozostałości wczesną wiosną - latem praktycznie niedostrzegalne

4. Berehy - stara wiejska droga, wczesna wiosna
5. Lipa szerokolistna, przystanek nr 2
6. Widok na Przełęcz Wyzniańską znad przystanku nr 2

7. Tabliczka przystanku nr 2
8. Stara droga i okazałe jesiony latem
9. Wśród jesionów

10. Tabliczka przystanku nr 4
11. Goździk skupiony na ścieżce "Berehy Górne"
12. Widok na Połoninę Caryńską z trasy ścieżki

13. Największy parkowy jesion - okolice miejsca po dworze w Berehach
14. Miejsce po dworze latem jest praktycznie nieczytelne
15. Jesion z bliska

16. Derkacz spotkany w pobliżu miejsca po dworze w Berehach
17. Tym jarem spływa potok Roztoczka
18. Tabliczka przystanku nr 6

19. Tabliczka przystanku nr 7
20. Ścieżka kieruje się w stronę lasu, widoczna tabliczka przystanku nr 7
21. Widok na Połoninę Wetlińską z trasy ścieżki

22. Wierch Wyżniański
23. Berehy Górne - układ pól. W dole obecna droga
24. Widok na Przełęcz Wyżną

tekst oraz zdjęcia: P. Szechyński

Więcej zdjęć w galerii: Berehy Górne - galeria zdjęć