» Cmentarze i cerkwiska | Cmentarz i miejsce po cerkwi w Czarnej Dolnej

Czarna Dolna - cmentarz i miejsce po cerkwi

Czarna Dolna to wysunięta na zachód część Czarnej, rozciągająca się pod Sokołową Wolę i stoki Moklika. Warto zwrócić tu uwagę na dawną zabudowę wsi, kościół i kapliczkę.

Cerkiew w Czarnej Dolnej, zdjęcie z tablicy na cerkwisku

W Czarnej Dolnej istniała również greckokatolicka cerkiew pw. Wielkiego Męczennika Dymitra. Cerkiew nie przetrwała do dzisiejszych czasów (w przeciwieństwie do cerkwi w Czarnej).

Wiadomo, że pierwsza cerkiew w Czarnej Dolnej znajdowała się tu już przed rokiem 1782. Ostatnia natomiast powstała w latach 1880 lub 1888. Była to świątynia drewniana, trójdzielna, trójkopułowa, orientowana, zbudowana na planie podłużnym. Liczba wiernych w roku 1890 wynosiła 528 osób.

Ta filialna cerkiew funkcjonowała do roku 1950 (w latach 1945-51 Czarna należała do ZSRR). Po powrocie tych ziem do Polski w roku 1951, zaczęto jej używać jako magazyn miejscowego PGR. Wyposażenie zostało rozszabrowane a część sprzętów zniszczona. Jeden z bocznych ołtarzy trafił do miejscowej kaplicy rzymskokatolickiej, gdzie stoi do dziś. Ponieważ nikt nie zajmował się jej stanem technicznym zawaliła się w roku 1974 (wg niektórych źródeł w 1976).

Betonowy krzyż na cmentarzu, Czarna Dolna
foto: P. Szechyński

Materiały z zawalonej cerkwi zostały zużyte na potrzeby gospodarcze. Do dziś zachowały się jedynie fragmenty podmurówki. Zachowały się również 3 kute krzyże ze zwieńczeń, z których jeden znajduje się na przycerkiewnym cmentarzu.

Obok cerkwi stała murowana dzwonnica. Była to budowla parawanowa z miejscem na trzy dzwony. Została rozebrana pomiędzy rokiem 1953 a 1974. Dzwony nie zachowały się. Podobno są zakopane gdzieś w okolicy, co miało uchronić je przed kradzieżą.

Czarna Dolna, uszkodzony nagrobek z symbolem kielicha
foto: P. Szechyński

Przy cerkwi znajduje się cmentarz cerkiewny, na którym zachowały się dwa krzyże stalowe oraz cmentarz grzebalny, który graniczy z nim od strony północnej. Na cmentarzu grzebalnym znajduje się obecnie pięć stalowych krzyży (wykonane z rur), jeden krzyż betonowy, jeden nagrobek z symbolem kielicha pozbawiony krzyża, drewniane krzyżyki na mogiłach ziemnych oraz jeden współczesny grób otoczony stalowym ogrodzeniem.

Płot wokół cmentarza drewniany, w dość kiepskim stanie. Wokół miejsca po cerkwi wieniec starych lip, natomiast w centralnej części pomnikowy modrzew.

Obecnie znajduje się tu tablica ze szkicem oraz rysem historycznym cerkwi. Miejsce to znajduje się na trasie oznakowanej kolorem zielonym ścieżki historyczno-przyrodniczej "Siedlisko" Czarna - Czarna Dolna. W pobliżu warto zwrócić uwagę na zrekonstruowaną kapliczkę pańszczyźnianą.

Stan cmentarza na 04.2011:

Cmentarz i cerkwisko w Czarnej Dolnej
fot. P. Szechyński

Cmentarz i cerkwisko w Czarnej Dolnej
fot. P. Szechyński

Cmentarz i cerkwisko w Czarnej Dolnej
fot. P. Szechyński

Cmentarz i cerkwisko w Czarnej Dolnej
fot. P. Szechyński

Więcej zdjęć: Cmentarz i cerkwisko w Czarnej Dolnej - zdjęcia, galeria

opr. Piotr Szechyński

Literatura:

Cerkwie w Bieszczadach - Stanisław Kryciński, Warszawa 1995.