» Cmentarze i cerkwiska | Prełuki

Prełuki - cmentarz i miejsce po cerkwi

Prełuki to niewielka osada nad Osławą, położona na trasie szlaku czerwonego z Komańczy do Wołosatego oraz torów bieszczadzkiej wąskotorówki - odcinek ten jest obecnie nieczynny. Więcej na temat samej wsi: Prełuki

Cerkiew w Prełukach
foto: "Cerkwie w Bieszczadach", S. Kryciński, wyd.Rewasz

Parafialna cerkiew pw. św. Mikołaja w Prełukach (w skład parafii wchodził jeszcze Duszatyn) istniała do połowy lat 50 XXw., kiedy to została ostatecznie rozebrana a materiały, z których była wykonana zostały wykorzystane jako budulec. Znajdowała się ok. 200m od skrzyżowania obecnych dróg z Duszatyna i Komańczy.

Pierwsza cerkiew w Prełukach wzmiankowana była w roku 1565, ponieważ wiadomo iż wówczas we wsi mieszkał pop (wzmiankowano 1 łan popa). Ostatnia pochodzi z roku 1831 (lub 1842).

Cerkwisko w Prełukach. Krzyż ze zwieńczenia cerkwi
foto: P. Szechyński

Była to świątynia drewniana, trójdzielna, orientowana. Prezbiterium zamknięte trójbocznie, węższe od nawy i babińca. Kryta blachą, dachami kalenicowymi. Zwieńczona baniastymi chełmami, z których największy znajdował się nad nawą, od strony zachodniej wieża.

Cerkiew była remontowana w roku 1900, polichromie wykonano 3 lata później. Całość otoczona murkiem z łamanego kamienia.

Na osi cerkwi stała drewniana dzwonnica na planie kwadratu, zwieńczona również baniastym chełmem. Zachował się do dziś starodrzew (lipy) okalający cerkiew, fragmenty murka, fragmenty podmurówki cerkwi oraz krzyż z jej zwieńczenia z charakterystycznym półksiężycem (symbolizuje Bogurodzicę, eucharystyczny klielich z krwią Chrystusa, zamazującą ludzkie winy i nadzieję - połączenie symbolu krzyża z kotwicą). Czasem błędnie interpretowany jako symbol zwycięstwa nad islamem.

Liczba wiernych:

1890r. - 333,
1918r. - 290,
1938r. - 370.

Nieopodal cerkwi znajdowały się dwa cmentarze grzebalne. Większy z nich, zaraz obok cerkwi po przeciwnej stronie drogi oraz drugi - pod lasem (ok.250m), obecnie niemal zupełnie nieczytelny, pochowani są na nim również żołnierze z I wojny światowej biorący udział w walkach o pobliski szczyt Sokoliska.

Mosiężna ikona z cerkwi w Prełukach. Św. Jerzy zabijający smoka
foto: P. Szechyński

Na pierwszym cmentarzu zachowały się do dnia dzisiejszego tylko dwa nagrobki oraz szereg mogił ziemnych. Cmentarz otoczony był niewysokim kamiennym murkiem, który zachowany jest fragmentami i nieco zarośnięty. Ogólnie cmentarz nie jest zaniedbany w przeciwieństwie do cerkwiska.

Więcej zdjęć: Prełuki cmentarz i cerkwisko - zdjęcia

P. Szechyński
zdjęcia przedstawiają stan cmentarza na 12.2009.
informacje o cerkwi: "Cerkwie w Bieszczadach", S. Kryciński, wyd.Rewasz.

Cmentarz w Prełukach. Zachowany nagrobek, inskrypcje nieczytelne
foto: P. Szechyński

Cmentarz w Prełukach. Drugi z zachowanych nagrobków, inskrypcje nieczytelne
foto: P. Szechyński

Cmentarz w Prełukach
foto: P. Szechyński