» Szlaki piesze | Hyrlata

Hyrlata - na szlaku i poza szlakiem

Hyrlata to zwarty masyw górski, będący odgałęzieniem pasma granicznego, wznoszący się nad doliną Roztoczki i Solinki. U podnóży masywu Hyrlatej biegnie droga Żubracze - Solinka - Roztoki Górne oraz (po jego drugiej stronie) Majdan - Liszna - Roztoki Górne.

Droga do Solinki. W tym miejscu należy skręcić w prawo na Szczytyszcze. Z lewej zbocza Matragony
foto: P. Szechyński

Hyrlata to nazwa całego masywu, często potocznie tym mianem określa się jego najwyższy wierzchołek. Na Hyrlatą składają się: Berdo (1041 m n.p.m.) zwane Wielkim Hyrlatym, Szymowa Hyrlata (1103 m n.p.m.) oraz Rosocha (1085 m n.p.m.). Główne szczyty masywu to doskonałe miejsca widokowe. Podczas okupacji (do wiosny 1942) przez Hyrlatą prowadził szlak kurierski.

Masyw Hyrlatej jest urzekający zarówno pod względem przyrodniczym, jak i widokowym. Trasa jest bardzo rzadko eksploatowana, zatem wybierając się w ten rejon mamy bardzo duże prawdopodobieństwo nie spotkania nikogo po drodze nawet w środku sezonu turystycznego. Dzieje się tak dlatego, że przez Hyrlatą nie prowadziły do niedawna żadne oficjalne szlaki PTTK lub - wyjątkowo modne ostatnio - ścieżki przyrodnicze. Fakt ten należy złożyć na karb plusów - im dłużej w danym rejonie nie ma szlaku tym lepiej dla otoczenia.

Szczytyszcze, strome podejście, ścieżka czytelna
foto: P. Szechyński

Innym powodem, dla którego rejon ten jest omijany przez turystów są licznie tu występujące (rzekomo) niedźwiedzie brunatne. Owszem, w czasach gdy lokowano leżącą u podnóży Hyrlatej Solinkę, kronikarze odnotowali fakt, że ludzie osiedlają się tu niechętnie m.in. "dla wielości niedźwiedzi i szkód przez nie wyrządzanych". Dziś jednak mamy początek XXIw. i trochę się pozmieniało - również w kwestii niedźwiedzi. Niedźwiedź brunatny bytuje w masywie Hyrlatej, jednak spotkanie go na trasie jest dość mało prawdopodobne, choć nie można tego całkowiecie wykluczyć - podobnie jak w wielu innych bieszczadzkich rejonach. Wybierając się na proponowaną trasę dobrze jest nie przebywać tam nocą oraz bladym świtem, kiedy zwierzęta te są bardziej aktywne. W dzień odpoczywają w barłogach i starają się schodzić z drogi człowiekowi. W tej kwestii warto zdać się na rady fachowców, którzy zalecają aby poruszać się "głośno", co pozwoli niedźwiedziowi zlokalizować nas z dużej odległości i w porę się schronić. Napotkanie śladów bytności miśków na proponowanej trasie nie jest zbyt trudne - można spotkać odciski łap na ścieżce oraz ślady pazurów i sierści na drzewach.

Pierwszy na tej trasie ze znaczków GPS
foto: P. Szechyński

Przejście całego grzbietu Hyrlatej zajmuje 4-5h. Możliwości wyjścia na najwyższy wierzchołek jest kilka. Poniżej opisujemy trasę z Żubraczego do Roztok:

Z Żubraczego należy udać się drogą w kierunku Solinki. Obecnie droga ta jest w większości asfaltowa i biegnie nią szlak niebieski, który odbija do lasu wcześniej, niż opisywana trasa. Po niespełna 2 km na zakręcie będzie widoczne miejsce, skąd wybierany jest żwir (po lewej stronie drogi). Powinna być stąd widoczna droga leśna, w którą należy skręcić. Można również posłużyć się mapą (wypadałoby) - proponowana trasa wiedzie przez grzbiecik Szczytyszcza. Wyraźna droga pnie się teraz mocno pod górę i jest nieoznakowana. Należy cały czas trzymac się grzbietu, nie zbaczając w żadną drożkę. Podchodzimy w ten sposób aż do głównego grzbietu, na wysokości 1001 m n.p.m.

Wielka Polana
foto: P. Szechyński

Po osiągnięciu grzbietu będzie widoczny oznaczony kolorem zielonym szlak GPS, prowadzący z dawnego gospodarstwa "Cicha Woda" w Żubraczem na Hyrlatą oraz nowy szlak PTTK oznaczony kolorem niebieskim, biegnący z Roztok Górnych na Wołosań. Szlak GPS jest bardzo dobrze oznakowany, tabliczki miejscami są rozmieszczone co 10-20 m a łącznie jest ich ponad 80. Znaczki szlaku GPS różnią się tym od tradycyjnych szlakowych oznaczeń, że nie ma podanego na nich czasu przejścia, tylko odległość w km oraz wysokość n.p.m. Od styku proponowanej trasy ze szlakiem GPS do wierzchołka Szymowej Hyrlatej jest 2,2km. Oczywiście można iść szlakiem GPS od początku, jednak trasa ta jest dłuższa, niż proponowane wyżej wejście z drogi do Solinki.

Maszerując grzbietem dochodzimy do pierwszej polany przyszczytowej pod Berdem. Rozpościera się z niej bardzo ładny widok na pobliską Matragonę (990 m n.p.m.). Po kilku minutach osiągamy pierwszy z wierzchołków - Berdo (Wielki Hyrlaty; 1041 m n.p.m.). Schodząc z niego wędrujemy przez kolejne polany, końcem lata doskonałe miejsce na jagody. Las bardzo malowniczy, ciekawe formy drzew i krzewów. Po chwili osiągamy Zwornik (1083 m n.p.m.) - do Szymowej Hyrlatej pozostało 0,87 km.

Goryczka trojeściowa występuje tu licznie
foto: P. Szechyński

Za Zwornikiem tabliczki szlaku GPS z informacją o projektowanym szlaku do Solinki, który został wytyczony częściowo. Ponieważ info pochodzi z roku 2008, można przyjąć że pomysł zarzucono. Wyraźną grzbietową ścieżką dochodzimy do Wielkiej Polany (1079 m np.m.). Znajduje się tu bardzo duża polana jagodowa, z której mamy widoki na obie strony - zarówno w kierunku połonin (widoczny Smerek), jak i na stronę przeciwną. Latem można spotkać tu zbieraczy jagód. Przy końcu polany na chwilę należy znowu zagłębić się w las, by wyjść na kolejną z polan. Jest to już przyszczytowa polana na Szymowej Hyrlatej (1103m n.p.m.), widoczny jest wierzchołek.

Szymowa Hyrlata to doskonały punkt widokowy, jesienią i zimą widoczne są stąd m.in. Tatry. Na pierwszym planie dolina Solinki oraz pasmo graniczne. Widoczny jest również grzbiet, którym się wspinaliśmy. Na szczycie znajduje się trójnóg geodezyjny. W roku 2011 Hyrlata dołączyła do gór "ukrzyżowanych". Postawiono tu metalowy krzyż z napisem "Chodźcie dopóki macie światłość, aby was ciemność nie ogarnęła. J 12,35. Kwiecień-maj 2011".

Szymowa Hyrlata (1103m n.p.m.), trójnóg geodezyjny
foto: P. Szechyński

Na Szymowej Hyrlatej kończy swój bieg szlak GPS. Dalsza droga prowadziła do niedawna bez znaków a obecnie szlakiem niebieskim. Dokładniej rzec biorąc można napotkać znaki starego szlaku czerwono-zielonego, jednak lepiej się na niego nie zdawać. Należy iść nadal grzbietem, bardzo wyraźną ścieżką. Po kilku minutach kolejne polany, z których widać m.in. obecne zabudowania Solinki. Niezbyt długie zejście na przełęcz 1022 (Koszary) i stąd jeszcze kilkaset metrów na wierzchołek Rosochy. Polana pod Rosochą to również świetny punkt widokowy, z którego widać m.in. Łopiennik i kawałek Dołżycy. Z Rosochy należy schodzić nadal widoczna ścieżką, która po chwili zamieni się w leśną drogę. Warto w tym miejscu posługiwać się mapą i intuicją. Zbocze od strony Roztok Górnych jest poprzecinane leśnymi drogami. Można wyjść z lasu 200 m przed skrzyżowaniem w Roztokach a można i 2 km poniżej skrzyżowania. Ten drugi wariant polecamy dla osób robiących pętlę, które muszą wrócić w kierunku Majdanu. Droga leśna schodzi do potoka, który należy przejść i drogę osiągniemy w miejscu dawnego placu do zwózki surowca. Natomiast osoby chcące dojść do Roztok Górnych, powinny iść cały ten odcinek szlakiem niebieskim.

Podsumowując: przyjemna i niezbyt ciężka trasa, ładna widokowo i pod względem przyrodniczym. Miejscami należy uważać, aby się nie zgubić - przy czym w razie zgubienia, obojętne gdzie będziemy schodzić (byle w jednym kierunku) i tak dojdziemy do drogi. Trasę można pokonać w stronę przeciwną, jednak nawigowanie aby trafić na Rosochę, może być ciut trudniejsze. Polecana dla osób radzących sobie w terenie i umiejących posługiwać się mapą. Idąc w pojedynkę należy pamiętać, że na pomoc osób trzecich nie ma co liczyć. Jeżeli ktoś jest zainteresowany wyjściem tylko na Szymową Hyrlatą, można to zrobić z Solinki (okolice leśniczówki) oraz z miejsca gdzie obecnie znajduje się nowa wiata dla turystów (droga do lasu koło ambony myśliwskiej).

Tabliczki szlaku niebieskiego w Żubraczem
foto: P. Szechyński

Od roku 2015 przez Hyrlatą przebiega szlak niebieski PTTK z Wołosania przez Żubracze do Roztok Górnych, który w większości pokrywa opisaną wyżej trasę - różni się fragmentem początkowego odcinka.

Szlak ten łączy Wołosań, skąd biegnie przez Żubracze na Hyrlatą z Roztokami Górnymi. Opis odcinka w drugą stronę: Żubracze - Wołosań szlakiem niebieskim Wykorzystując go do wycieczki na samą Hyrlatą, trzeba rozpocząć na skrzyżowaniu drogi Cisna - Komańcza z drogą do Solinki. Turyści zmotoryzowani mogą zostawić tu samochód (jest sporo miejsca). Szlakowskaz pokazuje czas wejścia na Hyrlatą: 2 h. Szlak biegnie drogą do Solinki, ale wkrótce odbija do lasu prowadząc na Berdo a potem Hyrlatą. Powrót ok. 1 h. Łącznie, jeżeli planujemy wycieczkę typu tam i z powrotem, 3½ h spokojnie wystarczy. Czas przejścia do Roztok Górnych: 3½ h. Gdyby ktoś natomiast chciał wyjść stąd na Wołosań, należy iść kawałek wzdłuż szosy w kierunku Żubraczego. Szlak odbija w lewo przed przejazdem kolejki wąskotorowej. Czas wyjścia na Wołosań: 1¾ h.

Zobacz także: Hyrlata zimą - na nartach skitour

Kilka zdjęć z proponowanej trasy (chronologicznie):

1. Ścieżka prowadzi przez Szczytyszcza, początek trasy malowniczym lasem.
2. Strome podejście w kierunku grzbietu Hyrlatej.
3. Pierwszy ze znaczków szlaku GPS na wysokości 1001 m n.p.m. Widać również stary szlak czerwono-zielony.

4. Ścieżka grzbietowa pod Berdem.
5. Matragona widziana z polany pod Berdem.
6. Berdo (1041 m n.p.m.) zwany Wielkim Hyrlatym. Według GPS wysokość jest o metr wyższa.

7. Polana pod Berdem.
8. Bajkowy las. Otoczony poranną mgłą wygląda jeszcze efektowniej.
9. Ścieżka grzbietem Hyrlatej jest dobrze oznakowana.

10. Na Wielkiej Polanie.
11. Widok z Wielkiej Polany.
12. Krzyż obok szczytu Szymowej Hyrlatej.

13. Trójnóg geodezyjny na wierzchołku Szymowej Hyrlatej.
14. Widok z Hyrlatej.
15. Widok z Hyrlatej w kierunku pasma granicznego.

16. Widok z polany między Hyrlatą a Rosochą.
17. Widok z polany na Solinkę - widoczne jedyne obecnie zabudowania wsi.
18. Widok z Rosochy na Łopiennik.

19. Goryczka trojeściowa pod Rosochą.
20. Rosocha.
21. Zejście z Rosochy w kierunku przełęczy, piękny las.

22. Droga w kierunku Roztok Górnych jest bardzo wyraźna. Jest tu ich jednak sporo i lubią się rozgałęziać.
23. Potok Roztoczka - 50 m od szosy.
24. Szosa Roztoki - Majdan nieopodal placu, na którym kończymy wycieczkę.

Początkowy odcinek szlakiem niebieskim:

1. Matragona widziana z drogi - początek szlaku.
2. Wysoki Dział z podejścia szlakiem niebieskim.
3. Pierwsze podejście szlakiem niebieskim.

tekst oraz zdjęcia: P. Szechyński