» Reportaże | Study Tour "Pod karpackim niebem"

Study Tour "Pod karpackim niebem", dla branży turystycznej i mediów

W dniach 31.03-02.04.2011 odbył się wyjazd szkoleniowy (Study Tour) "Pod karpackim niebem" w ramach polsko-słowackiego projektu "Karpackie Niebo (Karpatske nebo)", którego uczestnikami byli przedstawiciele branży turystycznej oraz mediów.

DRZ Vihorlat Sninske Rybniki
foto: P. Szechyński

Współfinansowany przez Unię Europejską z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Współpracy Transgranicznej Rzeczpospolita Polska-Republika Słowacka 2007-2013 projekt, ma za zadanie promowanie turystyki związanej z astronomią w rejonie polsko-słowackiego pogranicza.

Głównym celem projektu jest podniesienie poziomu konkurencyjności regionu poprzez rozwój lokalnej infrastruktury, poprawę jakości produktu turystycznego oraz poprawę dostępności i jakości edukacji a mówiąc prościej, w ramach projektu powstają ciekawe miejsca, parki, obserwatoria astronomiczne oraz planetarium z myślą o turystach zainteresowanych tym tematem. Zakończenie realizacji projektu planowane jest na rok 2013.

Centrum Informacji Turystycznej Sninske Rybniki
foto: P. Szechyński

Polsko-słowackie pogranicze jest jednym z nielicznych miejsc, które jeszcze nie zostały skażone sztucznym światłem. W wielu punktach mamy tu do czynienia z tzw. ciemnym niebem, czyli niebem nie zanieczyszczonym przez oświetlenie miast, wsi oraz innych obiektów, co pozwala na bardziej dokładną i przejrzystą obserwację nieba przy użyciu odpowiedniego sprzętu.

Wyjazd szkoleniowy miał za zadanie zapoznanie uczestników z tymi atrakcjami oraz bazą turystyczną (noclegowo-gastronomiczną), która mogłaby być wykorzystana podczas realizacji programu.

Baseny w Sninskich Rybnikach
foto: P. Szechyński

31.03.2011 nastąpił przyjazd uczestników Study Tour do Sniny a dokładniej Sninskych Rybników do ośrodka Vihorlat. Po zakwaterowaniu oraz posiłku grupa udała się autokarem na pierwszą wycieczkę.

W pierwszej kolejności uczestnicy mieli możliwość odwiedzenia pobliskiego hotelu "Kamei" oraz znajdujących się przy nim basenów wchodzących w skład Miejskiego Ośrodka Wypoczynku, które tego lata zostaną oddane do użytku. Ciekawostką jest fakt, że woda oczyszczana jest przez rośliny wodne rosnące w jednym z basenów, przypominającym nieco pole ryżowe.

Planetarium na Kolonickim sedle
foto: P. Szechyński

Po obejrzeniu ośrodka uczestnicy mieli możliwość zapoznania się z głównymi założeniami i walorami Parku Narodowego "Połoniny". Krótki wykład na ten temat przeprowadził Miro Bural - pracownik parku i autor przewodników po regionie po czym wraz z grupa udał się nad położony niedaleko Sniny Zalew Starina.

Starina jest sztucznym zbiornikiem, podobnym do solińskiego lecz wielokrotnie mniejszym. Nad zalewem Miro Bural opowiadał o samym zbiorniku, PN "Połoniny" oraz tzw. Parku ciemnego nieba (Park hviezdnej oblohy). Przyjechała również słowacka telewizja STV, która realizowała materiał na ten temat. Więcej o zalewie: Zalew Starina

Obserwatorium na Kolonickim sedle. Największy na Słowacji teleskop, średnica zwierciadła głównego = 1m
foto: P. Szechyński

Park Ciemnego Nieba "Połoniny" został utworzony końcem roku 2010 i obejmuje miejsca, gdzie występuje niebo nie zanieczyszczone, jego powierzchnia to 48 519 ha (czyli stricte sam PN + przyległe tereny poza nim).

Z terenu parku doskonale widać np. Drogę mleczną a bez teleskopu możemy zobaczyć około 2000 gwiazd (dla przykładu: w miastach ok. 200 a w metropoliach tylko ok. 20).

Nad Zalewem Starina umieszczone zostały tablice informacyjne a także zbudowano taras widokowy. Planowane jest również utworzenie takiego parku po polskiej stronie. Ciemne miejsca, dobre do obserwacji nieba w Bieszczadach to m.in. przełęcz nad Roztokami Górnymi, Bukowiec czy przełęcz Wyżniańska.

Kolonickie sedlo. Otwarta, obrotowa kopuła obserwatorium
foto: P. Szechyński

Kolejnym etapem pierwszego dnia była Stanica Mars położona niedaleko Kolonickiego Sedla. Stanica Mars to jedno z kilku miejsc, które poświęcone zostały konkretnym planetom Układu Słonecznego, umieszczono w nich obeliski z symbolem planety oraz informacjami o samej planecie jak i sposobach jej obserwacji. Przed stanicą Mars czekał już na grupę Igor Kudzej - dyrektor obserwatorium i planetarium na Kolockim Sedle. Najpierw oprowadził gości po stanicy, opowiadając nieco o jej powstaniu, następnie zaprosił wszystkich na suta kolację.

Po kolacji przejazd od ostatniego już punktu tego dnia - obserwatorium i planetarium na Kolonickim Sedle. Najpierw dyr. Kudzej opowiedział o historii powstania planetarium (budowa jest jeszcze nie ukończona, choć kopuła już stoi) oraz dalszych planach. Ta inwestycja ma wkrótce zostać zakończona.

Stanica Mars
foto: P. Szechyński

Następnie grupa udała się do położonego nieopodal planetarium obserwatorium z największym w Słowacji teleskopem, który posiada zwierciadło o średnicy 1m. Ponieważ było już ciemno a niebo gwiaździste, grupa mogła zobaczyć przy pomocy teleskopu Saturna. Przez teleskop widoczne były m.in. pierścienie otaczające tę planetę. Oprócz w/w teleskopu jest tu również szereg mniejszych lunet a także innych urządzeń do obserwacji nieba. Na koniec był jeszcze skromny poczęstunek i ok. 23.00 grupa wróciła na nocleg do ośrodka Vihorlat.

01.04.2011 był dniem bardzo intensywnym. Zaplanowana trasa okazała się niemożliwa do zrealizowania włączając w to wszystkie miejsca, które na niej zaplanowano. Pomimo rezygnacji z dwóch punktów wycieczki, była jednak bardzo ciekawa.

Tuż po śniadaniu uczestnicy study tour pojechali do Dosadnego - wsi leżącej bardzo blisko granicy z Polską, do której prowadzi znakowana ścieżka z Balnicy. W Osadnem była możliwość zwiedzenia cerkwi prawosławnej oraz krypty ze szczątkami żołnierzy z I wojny światowej. Ciekawie na temat tych obiektów opowiadał obecny duchowny tejże cerkwi ks. Peter Soroka, który zapoznał grupę z historią cerkwi, remontu krypty oraz podstawowymi zagadnieniami dotyczącymi prawosławia. Spotkaniu z księdzem Soroką towarzyszyło radio słowackie, które realizowało audycje poświęconą projektowi.
Więcej o cerkwi i krypcie: Cerkiew prawosławna i krypta Osadne

Osadne, wrota carskie w cerkwi prawosławnej
foto: P. Szechyński

Z Osadnego grupa przejechała przez Medzilaborce i Palotę do Polski. Ta część wycieczki była przeznaczona przede wszystkim dla słowackich uczestników, którzy mieli okazję zapoznać się z terenami po polskiej stronie granicy oraz zobaczyć kilka atrakcji. Po stronie polskiej prowadził S. Orłowski, który ciekawie, z dużym akcentem historycznym, opowiadał o mijanych okolicach.

Pierwszym przystankiem był Majdan, gdzie można było zobaczyć tabor kolejki wąskotorowej, która już wkrótce rozpocznie kolejny sezon swojej działalności. Z Majdanu udało się dość sprawnie przemieścić do Soliny z przystankiem w Cisnej, mijając po drodze malownicze tereny nad Solinką (Buk, Polanki, Terka) oraz Bukowiec, Wołkowyje i Polańczyk. W Solinie krótka wizyta na koronie zapory i ponieważ nie dopisała pogoda - kolejny punkt programu: Centrum Kultury Ekumenicznej w ośrodku Caritas w Myczkowcach. Myczkowcach CKE znajduja się m.in. miniatury cerkwi (także słowackich), ogród biblijny oraz mini-zoo. Atrakcje te są w sezonie licznie odwiedzane przez turystów.

Teleskop APO Celestron CGEM 1100 HD XLT, z systemem GoTo, o średnicy zwierciadła głównego 280 mm na wyposażeniu pracowni w liceum nr 1 w Lesku
foto: P. Szechyński

Kolejnym punktem programu był obiad w Zagrodzie Magija w Orelcu. Była również możliwość zapoznania się z historią tego miejsca i planami na przyszłość. Pojawiło się również Radio Rzeszów, nagrywając krótki materiał na temat projektu "Karpackie Niebo". Ponieważ czas naglił a kilometrów zostało jeszcze sporo, zaraz po obiedzie grupa udała się do Leska.

W tutejszym liceum w ramach projektu powstało obserwatorium astronomiczne, które jest już gotowe do pracy i wyposażone w sprzęt.

Na dachu budynku znajduje się otwierana, obrotowa kopuła oraz teleskop. Mniejsze teleskopy dostępne są w innych pomieszczeniach. Z historią i kolejnymi etapami powstawania obserwatorium zapoznał grupę dyrektor liceum im. gen. Andersa - Bernard Baran. Uczestnicy mogli obejrzeć kopułę oraz spojrzeć przez teleskop.

Lesko. Sky Watcher Synta 120ED OTA PRO - refraktor na paralaktycznym montażu z systemem GoTo (automatyczne naprowadzanie) o średnicy obiektywu 120 mm
foto: P. Szechyński

Obecnie w Lesku zamontowany jest teleskop Meade 80ED refraktor ED (tuba optyczna). Na wyposażeniu jest teleskop APO Celestron CGEM 1100 HD XLT, z systemem GoTo, o średnicy zwierciadła głównego 280 mm, teleskopy o średnicach 127 i 120 mm, a także teleskop do obserwacji słońca i inny sprzęt optyczny. Podobny sprzęt w ramach projektu otrzymało również liceum w Jaśle.

Po obejrzeniu leskiego obserwatorium, przez Sanok i Orzechową, uczestnicy Study Tour pojechali do Puław Górnych w Beskidzie Niskim. Tu najpierw zapoznali się z pensjonatem "Salamander", Salamander którym opowiadał jego właściciel i obejrzeli pokoje. Potem wyciągiem krzesełkowym wyjechali na wzgórze Kiczera. Wyciąg narciarski Kiczera Puławy akurat zakończył sezon, jednak jest on przystosowany do pracy przez okrągły rok a poza zimą korzystają z niego m.in. miłośnicy górskich rowerów uprawiający tzw. downhill.

Lesko. Coronado SolarMax 60, teleskop do obserwacji Słońca
foto: P. Szechyński

Niestety na górze (choć niewysokiej) dość solidnie wiało, toteż po kilkunastu minutach wszyscy zjechali z powrotem, gdzie w budynku wyciągu czekała gorąca kawa, herbata i ciasta. Po krótkim rozgrzaniu czas jechać dalej. Przez Rymanów, Duklę i Barwinek autokar wrocił na Słowację. Tu kolejnym punktem wycieczki miało być obserwatorium astronomiczne w Roztokach, niestety z braku czasu wypadło z planu. Późną kolację grupa zjadła w Svidniku i ok. północy zameldowała się na nocleg w Sninskych Rybnikach.

02.04.2011 to trzeci i ostatni dzień Study Tour "Pod karpackim niebem". Po śniadaniu uczestnicy udali się do Sniny, gdzie najpierw można było zwiedzić niewielkie gospodarstwo, oferujące m.in. jazdy konne oraz będące producentem wyśmienitych serów. Kto chciał mógł spróbować swoich sił na padoku, dosiadając jednego z koni.

Lesko. Meade 80ED, refraktor ED APO - tuba optyczna
foto: P. Szechyński

Kolejnym punktem była galeria Andreja Smolaka w Sninie. W galerii znajduja się zarówno prace Smolaka, który opowiadał o samej galerii a także pracy malarskiej, jak i innych artystów niemal z całego świata. Artysta podarował wszystkim obecnym kopie swoich prac - każdy mógł wybrać obraz, który mu się podoba i otrzymał na nim autograf.

Ponieważ czas znowu naglił, grupa przemieściła się dość szybko do miejscowości Zemplinske Hamre, która położona jest w malowniczej dolinie niemal u podnóży Sninskiego Kamienia (1h 20 minut żółtym szlakiem). Tu czekał na wszystkich Miro Bural, który zapoznał uczestników historią wsi oraz obecnymi atrakcjami. Wieś ta słynie przede wszystkim z wydobycia rud żelaza, które odkryte zostały podczas poszukiwań złota i srebra, których się tu spodziewano. Rudy żelaza wydobywano tu od roku 1809.

Lesko. Kopuła obserwatorium
foto: P. Szechyński

Pierwsza nazwa wsi pochodziła od przedsiębiorcy Jozefa Rholla, który odkrył rudy i zaczął je wydobywać - nazywała się wówczas Jozefowa Dolina. Przy samym końcu miejscowości znajduje się duży kamieniołom a tuż przed nim restauracja "Gazdovsky dwor", gdzie przygotowany był obiad. Następnie odbyło się zwiedzanie lokalnego ośrodka sportu i rekreacji, na który składa się m.in. boisko oraz basen.

Tym akcentem Study tour zostało zakończone. Wszyscy uczestnicy wrócili do ośrodka Vihorlat, skąd po zjedzeniu obiadu rozjechali się do domów. Impreza była ciekawa, pouczająca a poznane miejsca i obiekty warte są zainteresowania dla szerszej grupy turystów.

P. Szechyński