» Trasy rowerowe | Z Leska na Słowację, cz.II

Doliną Sanu i Solinki z Leska na Słowację. Trasa rowerowa. Cz.II

22,8 km

Polańczyk - od 1974 r. uzdrowisko - warto poznać bliżej zjeżdżając w dół do centrum sanatoryjno-wypoczynkowego. Statek "Tramp" zawiezie nas na ciekawy 1 godz. rejs widokowy po zalewie solińskim.

Polańczyk - (ok.460 - 480m n.p.m) jest miejscowością położoną na nasłonecznionych stokach trzech widokowych górskich wzniesień: Kabajki, Kalwarii i Góry Sawin nad Jeziorem Solińskim w Bieszczadach. Polańczyk - Zdrój natomiast zajmuje najładniejszą krajobrazowo i w miarę równą (ok. 390 - 400 m), odsłoniętą na wschód i południe północno-wschodnią odnogę Góry Sawin wcinającą się półwyspem w Jezioro Solińskie i z trzech stron otoczoną lasem. Jest to naprawdę urzekające położenie z niezwykle malowniczymi panoramami na Jezioro Solińskie i najwyższe partie górskie Bieszczadów. Do czasu powstania zbiornika solińskiego wieś była położona na lewym brzegu rzeki Solinki, niedaleko jej ujścia do Sanu.

Jezioro Solińskie, widok z Polańczyka
foto: P. Szechyński

Lokowany na prawie wołoskim w dobrach sobieńskich rodu Kmitów istniał już w 1580 r. i znany był pod nazwą "Polieszczańskie" (od potoku Leszczyńskiego). Dawniej wieś usytuowana była w dolinie Solinki i na opadającym do niej stoku górskim Wierchów (653 m). Obecna nazwa przyjęła się w 1674 r., gdy nowym właścicielem wsi został Stanisław Zielonka herbu Jastrzębiec. Kolejnymi właścicielami byli Hermanowscy, Gołębiowscy, Stadniccy, Balowie, Karszniccy, Łempiccy, hr. Stanisław Ankwicz, hr. Sołtyk, Kazimierz Kuczkowski, Jan Indra, Ferdynand Wydra i Franciszek Cieśliński - ostatni właściciel do 1945 r.

Po wybudowaniu Zalewu Solińskiego Polańczyk zmienił znacznie swoje oblicze. Na północ od wsi, na cyplu oblanym z dwu stron wodami powstałego jeziora, wybudowano w latach 1970 - 1977 uzdrowisko Polańczyk dysponujący licznymi sanatoriami i kilkoma ośrodkami wczasowymi.

Sanktuarium Matki Bożej i dawna murowana greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Męczennicy Paraskewii z 1907r
foto: P. Szechyński

Od 1974 r. Polańczyk ma status uzdrowiska. Leczy się tu przede wszystkim choroby górnych dróg oddechowych (czemu sprzyja miejscowy mikroklimat), a także układu nerwowego (dyskopatie, zapalenia korzonków), przewodu pokarmowego i narządów ruchu (np. gościec), niektóre schorzenia dermatologiczne i kobiece. Na terenie Polańczyka dowiercono się wód mineralnych - szczaw wodorowęglanowych z domieszkami jodu, bromu, sodu i żelaza. Jak dotąd nie są one eksploatowane, a kuracjuszy poi się wodami przywożonymi z innych zdrojów. W tutejszych sanatoriach można natomiast poddać się wszelkim zabiegom balneologicznym, fizykoterapii, okładom borowinowym i parafinowym, inhalacjom. Są tu także urządzenia elektro- i światłolecznicze: można naświetlać się ultrafioletem i podczerwienią, poddać diatermii i jonoferezie oraz krioterapii.

Polańczyk skrzyżowanie - w prawo droga na Zdrój
foto: P. Szechyński

22,8 km

Po powrocie z uzdrowiska do małej obwodnicy jedziemy w lewo szosą opadającą lekko w dół. Przed nami dość długi zjazd. Po prawej stronie Sanktuarium Matki Bożej i dawna murowana greckokatolicka cerkiew parafialna pw. św. Męczennicy Paraskewii z 1907r., użytkowana od 1947 r. jako rzymskokatolicki kościół parafialny. Pierwszy proboszcz łaciński ks. Franciszek Stopa (kapelan AK) przeniósł tutaj z cerkwi w Łopience główny ołtarz wraz z cudowną ikoną Matki Bożej Łopieńskiej ratując go od zagłady. Łopienka - wieś powstała w 1552 r. w dobrach Balów u podnóża Łopiennika (1069 m) - była ongiś największym ośrodkiem kultu Maryjnego w Bieszczadach. Na kilkudniowy odpust zaczynający się 13 lipca przybywało co roku od kilku do kilkunastu tysięcy pątników z odległych miejscowości Bieszczadów, Rusi, Słowacji i Węgier. Barwny opis tych odpustów znajdziemy w powieści Zygmunta Kaczkowskiego Mąż szalony.

W 1757 r. właściciele Łopienki Strzeleccy herbu Jastrzębiec ufundowali we wsi murowaną cerkiew parafialną pod wezwaniem św. Paraskewii, w której umieszczono słynącą już łaskami ikonę Matki Bożej z Dzieciątkiem. Fakt ten potwierdzają źródła z wizytacji parafii z 1756 r. potwierdzające istnienie ikony i kultu. Musiała więc powstać znacznie wcześniej.
Cudowna ikona Matki Bożej znajdująca się aktualnie w rz. kat. kościele parafialnym p.w. Matki Bożej Królowej Polski w Polańczyku jest kopią słynnej ikony z Werchraty. Namalowana temperą na desce lipowej w typie Matki Bożej Rzymskiej (trzyma dziecko na lewej ręce, podczas gdy Madonna Włodzimierska trzyma dzieciątko na prawej ręce) przedstawia zamyśloną Matkę Bożą, tulącą swoją twarz do twarzy Syna.
Polańczyk jest aktualnie sanktuarium Matki Bożej i od XI 2001 r. siedzibą rzymskokatolickiego dekanatu solińskiego.

Na wzniesieniu w pobliżu kościoła zachował się niewielki fragment ogrodów dworskich mimo, iż dwór i folwark nie przetrwały do naszych czasów. Dzisiejsze jego granice zbliżone są do regularnego kwadratu. W starodrzewie przeważają stare jesiony wyniosłe, modrzewie europejskie, lipy szerokolistne. Występują także pojedyncze okazy grabu pospolitego i kasztanowca białego, a także stara brzoza. Na obrzeżu zachował się szpaler grabowy, a w głębokim jarze buk pospolity. W centralnej części ogrodu od strony dawnego podjazdu ocalało kilka wysokopiennych jabłoni. Drzewa pomnikowe to: grab pospolity (300 cm), trzy jesiony wyniosłe (350-400 cm), trzy lipy szerokolistne (350-400 cm) i jeden modrzew europejski (300 cm).

24,8 km

Wyjeżdżamy z Polańczyka, przed nami kolejna panorama na zalewową odnogę rzeki Solinki. Doliną tej rzeki będziemy odtąd zmierzać ku granicy południowej. Za sklepem ze sprzętem wędkarskim rozpoczynają się serpentyny wznoszące się przez (1,4 km) w kierunku Wołkowyi. Po pokonaniu długiego podjazdu pod szczyt wzgórza Plisz (583 m) - wspaniałe miejsce widokowe na zalew soliński, jego otoczenie i pasma górskie Bieszczadów - jesteśmy zaledwie 30 metrów od górskiego pieszego szlaku zielonego łączącego Lesko z połoninami i BPN. Warto tam wejść, by chwilę odpocząć i obejrzeć wspomnianą panoramę. Po minięciu zakrętu drogi szosa opada powoli w dół i przed nami 2,8 kilometrowy zjazd wzdłuż wybrzeży zatoki. W oddali na przeciwległym brzegu miejscowość letniskowa Zawóz leżąca u podnóża Małego Horbu (520 m).

29,5 km

Wołkowyja - na skrzyżowaniu skręcając w prawo można przez Górzankę dojechać do Baligrodu. Na trasie tej znajdują się dwa cenne zabytki architektury drewnianej (dawne cerkwie greckokatolickie w Górzance i Bereźnicy Wyżnej) oraz jedyny w Bieszczadach rezerwat "Olchy kosej" w Stężnicy. Nasz szlak prowadzi jednak prosto przez most ciągle wzdłuż brzegów jeziora.

Dzwonnica obok miejsca po cerkwi, Wołkowyja
foto: P. Szechyński

Wołkowyja - (ok. 414 m n.p.m) jest dziś dużą wsią rolniczo-letniskową położoną w malowniczej dolinie u podnóża widokowego szczytu Plisz (583 m) przy ujściu potoku Wołkowyjka do Solinki (obecnie do Jeziora Solińskiego).

Lokacja wsi nastąpiła przed 1463 r. na prawie wołoskim w dobrach Balów z Hoczwi, a pierwszym osadnikiem był kniaź Petrus. Ok. 1728 r. Justyna ze Żmigrodu Stadnicka (wdowa po Stefanie Balu), żona Hieronima Orzechowskiego ufundowała we wsi pierwszy kościół rzymsko-katolicki jako kaplicę filialną dla parafii w Hoczwi. Uposażenie kościoła powiększyli w 1772 r. bracia Antoni, Piotr i Ignacy Krasiccy z Leska i dzięki ich staraniom erygowano tutaj parafię. W roku 1842 wzniesiono nowy kościół, a w 1880 r. do parafii rzymskokatolickiej należało 28 wsi. Świątynia ta przetrwała do 1967 r. tj. do chwili rozebrania przez "władzę ludową" z użyciem siły przed spiętrzeniem wód zalewu solińskiego. Rozebrano wówczas także grecko-katolicką cerkiew parafialną z 1833 r. ufundowaną przez władykę przemyskiego Grzegorza Jachimowicza, chociaż zalew do niej nie sięgał. Pozostała po niej podmurówka oraz parawanowa dzwonnica przy rozwidleniu drogi z Polańczyka do Bukowca i Górzanki.

Niespokojne lata po pierwszej i drugiej wojnie światowej zmuszały Polaków do organizowania sił samoobrony. W 1919 r. powstał tutaj polski oddział samoobrony pod dowództwem Karola Czternastka, w 1943 r. oddział samoobrony pod dowództwem por. Józefa Pawłusiewicza (wszedł on jako 4 kompania w skład oddziału partyzanckiego kpt. "Muchy"-Kunickiego rozformowanego po wyzwoleniu. Od maja 1946 r. stacjonował we wsi 200-osobowy oddział Wojsk Ochrony Pogranicza i osłaniał ludność okolicznych wsi przed atakami sotni UPA.

Po spiętrzeniu wód Jeziora Solińskiego w 1968 r. wieś zmieniła częściowe swe położenie. Dziś jej zabudowa rozciąga się głównie w dolinie potoku Wołkowyjka wzdłuż bocznej drogi do Górzanki. Powstają też nowe zabudowania na stokach Plisza i Czakowa, a nad samym jeziorem znalazło miejsce kilka pól namiotowych z wypożyczalniami sprzętu wodnego, przystanek PKS i bar "Kuźnia". Po drugiej stronie drogi stawy ośrodka zarybieniowego, przy którym działa schronisko wędkarskie ( dla członków PZW). Ponadto we wsi są dwa ośrodki wczasowe, sezonowe schronisko młodzieżowe w szkole, gospodarstwa agroturystyczne i pokoje gościnne.

400 m na zachód od obwodnicy stoi na stoku kościół pw. św. Maksymiliana Kolbe wzniesiony w latach 1973-75, o nowoczesnej, ale dobrze wkomponowanej w krajobraz architekturze. Wewnątrz cenny XVI-wieczny obraz Świętej Rodziny.

Opuszczamy Wołkowyję podjeżdżając 700 metrowym podjazdem i mijając po lewej stronie jezioro. Rozciąga się stąd malownicza panorama na zalewową odnogę Solinki i okoliczne wzgórza. Skręcamy w prawo i długim (1 km) zjazdem przejeżdżamy most przed Bukowcem.

33,2 km

Bukowiec - skrzyżowanie dróg, w lewo odchodzi droga gminna do starych zabudowań wsi i nieco dalej znaki szlaku zielonego na Korbanię. Jedziemy dalej prosto.

Bukowiec
foto: P. Szechyński

Bukowiec - to wieś w dolinie Potoku Bukowsiczańskiego wpadającego do Solinki położona w dolinie pomiędzy Kiczorą (613 m) i Korbanią (905 m). Zabudowa wiejska ciągnie się w tej bocznej dolinie podchodzącej pod Korbanię, a także w drugiej dolinie nad rzeką Solinką obok 2 ośrodków wypoczynkowych. Wieś lokowano na prawie wołoskim w dobrach Balów z Hoczwi. Najstarsza wzmianka o niej pochodzi z 1498 r. - Bukowycz i podaje, że wieś należała do Macieja Bala, kasztelana sanockiego i jego żony Anny. W latach 1518 r. - Bucowycz przeszła na własność Adama Wzdowskiego. W 1526 r. nazywała się Bukowyecz, a w 1536 r. przyjęła osadników wołoskich, miała sołtysa i młyn. W 1552 r. mieszkało już tutaj 28 osadników kolonizatorów, sołtys i pop. Prawdopodobnie wtedy zbudowano pierwszą cerkiew drewnianą. Podczas najazdu tatarskiego w 1672 r. wieś została mocno zniszczona (ocalało tylko 6 domów), inwentarz zrabowano, a mieszkańców ordyńcy uprowadzili w jasyr. W 1865 r. wzniesiono drewnianą cerkiew filialną p.w. św. Dymitra jako filię parafii grecko-katolickiej w Terce. Do dziś w środkowej części wsi zachowały się jej pozostałości: podmurówka z betonowymi schodami i ruiną mensy ołtarzowej. Obok murowana, parawanowa dzwonnica. W 1900 r. miejscowość była własnością Jana Chwapila, od 1910 r. Ch. Sussweina. Po I wojnie światowej w 1921 r. liczyła 91 domów i 553 mieszkańców, natomiast przed wybuchem II wojny światowej 108 gospodarstw. Dwór należał wówczas do Żyda Zelmana.

Po wyzwoleniu w 1946 r. ludność ukraińską wysiedlono do ZSRR, a w 1947 r. ostatnich 15 rodzin rusińskich przesiedlono w Olsztyńskie. Po 1956 r. część z nich wróciła. W sumie wysiedlono z Bukowca 550 osób, a wieś uległa niemal całkowitej zagładzie. W latach 60-tych rozpoczęło się ponowne jej zaludnianie osadnikami.

W latach 70-tych wzniesiono dwa ośrodki wypoczynkowe (PKS i PBRol), a w 1992 roku wybudowano nowy kościół. Dziś wieś posiada pokoje gościnne i wyciąg narciarski z naśnieżanym stokiem.

34,2 km

Przed nami Ośrodek Wczasowy "Solinka" i Ośrodek Wypoczynkowy "Pod Kiczorą", przed nimi skręcamy w prawo w kierunku Terki.

39,0 km

Terka - (464 m n.p.m), to wieś malowniczo położona na prawym brzegu Solinki, w obszernej kotlinie otoczonej lesistymi masywami Tołstej (749 m), Połomy (776 m) oraz działem wód Sanu i Solinki.

Terka, ruiny dzwonnicy z XIXw.
foto: P. Szechyński

Jest jedną z najstarszych wsi założonych przez ród Balów z Hoczwi. Lokowana była na prawie wołoskim przed 1463 r. jako "Tharnka", czyli tarnina. Rok 1489 przynosi także wzmiankę, iż na położonym w okolicy wzgórzu noszącym do dziś nazwę Monaster (565 m) w XV - XVIII w. istniał prawosławny klasztor Bazylianów. W 1780 r. już go nie było. Terka miała wówczas drewnianą, wybudowaną kosztem miejscowych parochów trójkopułową cerkiew p.w. św. Ilii, jedną z najpiękniejszych w Bieszczadach. Na jej miejscu w 1911 r. wzniesiono murowaną cerkiew parafialną, która spłonęła po trzech latach.

W 1848 r. odbył się tutaj uroczysty "pogrzeb" pańszczyzny, polegajacy na zakopaniu księgi powinności wobec dworuprzed zagrodągospodarza, na którego przypadła kolej odrabiania pańszczyzny w dniu jej zniesienia. Miejsce to upamiętniono krzyżem, który zachował się do dzisiaj.

W 1880 r. wieś liczyła 55 domów i 365 mieszkańców, a posiadłość dworska była własnością Walerii Polman-Daniłowicz. W 1900 r. był tu czynny urząd pocztowy, a liczba mieszkańców wzrosła do 425. Po 10 latach w 1910 r. było już 495 mieszkańców, a jako współwłaściciel wsi występuje Z. Wesołowski.

Po I wojnie światowej, walkach polsko-ukraińskich 1919 r. i wojnie bolszewickiej w 1921 r. wieś posiadała 77 domów i 460 mieszkańców. Ta liczba zabudowań utrzymała się aż do 1937 r. W latach 1930 - 1932 wybudowano tutaj kościół filialny p.w. Matki Boskiej Różańcowej z uwagi na konflikt wyznaniowy podsycany przez miejscowego parocha.

Z przeszłością Terki wiążę się tragiczny i długo ukrywany epizod. 9 lipca 1946 r. sotnia UPA uprowadziła i zamordowała trzech polskich mieszkańców wsi. W odwecie jednostka WOP stacjonująca w Wołkowyi spaliła żywcem 33 mieszkańców wsi obrzucając granatami dom (pod Berdyciem), w którym zgromadzono zakładników. Symboliczna mogiła pomordowanych znajdująca się na cmentarzu w pobliżu podmurówki po zburzonej na początku lat pięćdziesiątych cerkwi upamiętnia to wydarzenie. W 1947 r. wysiedlono kilka rodzin w okolice Stargardu Szczecińskiego. W 1970 r. Terka liczyła 152 mieszkańców, w r. 1978 - 172, w r. 1988 - 189, w 2001 r. - 188. Jest to o połowę mniej niż w 1900 r.

Do dziś we wsi przetrwało kilkanaście drewnianych chałup. Jest to jedna z tych nielicznych miejscowości w wyższej części Bieszczadów, które w jakimś stopniu zachowały dawny rolniczy charakter. Po cerkwi pozostała jedynie podmurówka i parawanowa dzwonnica z XIX w. Przy moście na Solince żeliwny słupek z godłem Rzeczpospolitej Polskiej i datą 1927, służący kiedyś jako geodezyjny punkt wysokości do pomiaru poziomu wody.

39,0 km

Jedziemy dalej wzdłuż rzeki Solinki szosą o gorszej już nawierzchni pokonując na przemian krótkie zjazdy i podjazdy. Droga staję się coraz trudniejsza do pokonania, pełno w niej dziur i nierówności. Samochodem trzeba jechać wolno i ostrożnie.

40,9 km

Polanki skrzyżowanie. Kamienista droga w prawo prowadzi do nieistniejącej od prawie pół wieku wsi Łopienka miejscowości położonej między masywami Łopiennika, Durnej i Korbani. W XIX wieku w okolicach Łopienki prowadzona była eksploatacja ropy naftowej. Nasz szlak prowadzi dalej prosto.

» część I  część II   » część III