» Cmentarze i cerkwiska | Osławica

Cmentarz i cerkwisko w Osławicy

Osławica to niegdyś ludna, dziś niewielka osada pomiędzy Radoszycami a Nowym Łupkowem. Dawniej kombinat PGR, dziś kilka domów, agroturystyka i bacówka.

Nieistniejąca cerkiew w Osławicy
foto: archiwum ZBL, ze zbiorów Nadl. Baligród

Osławicę lokowano na prawie wołoskim ok. roku 1530. Stanowiła pierwotnie królewszczyznę, następnie przeszła w ręce Mikołaja Herbuta Odnowskiego - kasztelana przemyskiego.

Szematyzm duchowieństwa diecezji przemyskiej, podaje iż w roku 1880 było tu 611 grekokatolików i 20 izraelitów; spis ludności: 694 mieszkańców. We wsi istniała wówczas jedno klasowa szkoła ludowa.

W roku 1921 Osławica liczyła 121 domów i 723 mieszkańców, w tym 696 grekokatolików, 13 katolików rzymskich oraz 13 Żydów. Po roku 1944 wieś została wysiedlona a zabudowania uległy zniszczeniu.

Osławica, widok z cmentarza
foto: P. Szechyński

W roku 1821 zbudowano w Osławicy murowaną cerkiew greckokatolicką pw św. Mikołaja. Był to obiekt wizualnie bardzo zbliżony do istniejąćej do dziś cerkwi w pobliskim: Smolniku. Cerkiew remontowano i ponownie konsekrowano w roku 1892, kolejny remont przeprowadzono w roku 1927.

Cerkiew nie uległa zniszczeniu w wyniku działań powojennych w tym regionie. Do ruiny doprowadziło ją użytkowanie przez miejscowy PGR. Rozebrano ją dopiero w latach sześćdziesiątych XX wieku (nawę i prezbiterium), natomiast w latach siedemdziesiątych wieżę, gdy była już w fatalnym stanie technicznym. Dziś nie ma po niej żadnego śladu, jedynie miejsce z nieczytelnym planem.

Osławica, jeden z nagrobków
foto: P. Szechyński

Liczba wiernych:

• 1890r. - 643,
• 1918r. - 587,
• 1938r. - 792.

Obok ulokowany był cmentarz cerkiewny. Do dnia dzisiejszego zachowały się dwa dawne nagrobki oraz jedna nagrobna płyta - bez inskrypcji, z wyraźnym krzyżem. Ponadto znajduje się tu kilka nowszych mogił z żeliwnymi krzyżami. Cmentarz znajduje się ok. 50 m od szosy i jest z niej widoczny.

Obecnie teren jest uporządkowany i ogrodzony. W miejscu po cerkwi stanął duży krzyż.

P. Szechyński

Literatura:

1. Kryciński S., "Cerkwie w Bieszczadach", Pruszków 1995.
2. "Słownik Geograficzny Królewstwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", Warszawa 1880.
3. J. Arlet, B. Ciupka, "W Gminie Komańcza", Krosno 1999.

Widok na Osławicę z miejsca, gdzie stoi do dziś stary krzyż przydrożny widoczny po lewej
foto: Archiwum ZBL, ze zbiorów Nadleśnictwa Baligród

Osławica, widok z cmentarza, 2014
foto: P. Szechyński

Osławica, jeden z nagrobków, 2014
foto: P. Szechyński

Osławica, cmentarz i miejsce po cerkwi, 2014
foto: P. Szechyński

Poniżej cmentarz oraz część zachowanych nagrobków (stan na sierpień 2007):

Cmentarz w Osławicy
(fot. P. Szechyński)

Jeden z dawnych nagrobków
(fot. P. Szechyński)

Płyta bez inskrypcji
(fot. P. Szechyński)

Cmentarz w Osławicy
(fot. P. Szechyński)

Cmentarz w Osławicy
(fot. P. Szechyński)