» Miejscowości | Muczne

Muczne

Muczne to niewielka wieś, można nawet powiedzieć osada leśna, leżąca w dolinie potoku Muczny, 10km na południowy-wschód od Stuposian i u północnych zboczy Bukowego Berda. Zamieszkuje ją niewiele ponad 30 osób.

Muczne
foto: P. Szechyński

Jest to najmłodsza wieś w dolinie Górnego Sanu. W miejscu gdzie dwa potoki łączą się aby powstał potok Muczny założono potasznię, czyli zakład produkcji potażu. Było to na gruntach wsi Dźwiniacz Górny. Przysiółek o nazwie Muczne powstał w pierwszej połowie XIX wieku. Przed wojną liczył 8 domostw. Kolejka wąskotorowa, która była zbudowana na początku XX wieku przebiegała przez osadę łącząc Sokoliki ze Stuposianami i Ustrzykami Górnymi. Na grzbiecie Jeleniowatego niedaleko Mucznego istniała gajówka o nazwie Brenzberg. W roku 1944 UPA zamordowała w niej 74 Polaków, ukrywających się przed represjami. Banderowcy mordowali ich w tzw. cichej egezkucji, używając wideł, siekier, kos, itp. We wrześniu 2010 z inicjatywy Antoniego Derwicha ustawiono obelisk z drewnianym krzyżem w miejscu tej tragedii. Powstała również znakowana ścieżka o nazwie "Brenzberg", którą łatwo trafić do wspomnianego miejsca.

Muczne z Bukowego Berda
foto: P. Szechyński

Po zakończeniu II wojny światowej w Mucznem nie zachowały się żadne ślady zabudowań. W ramach zasiedlania Bieszczadów oraz eksploatacji drewna z tych terenów w Mucznem na początku lat siedemdziesiątych powstała osada pracowników leśnych. Natomiast w 1975 roku tereny Górnego Sanu przejął Urząd Rady Ministrów organizując tam ośrodek łowiecki z hotelem i drewnianymi willami. Teren został ogrodzony, natomiast w ogrodzeniu zostawiono specjalne przepusty dla zwierzyny ale tylko na tereny ośrodka. Zwierzęta wabiono karmą pozostawioną przy ogrodzeniu. Wstęp na teren ośrodka był zabroniony dla osób postronnych. Od 1.X.1977 do 1.IV.1981.r. Muczne zmieniło nazwę na Kazimierzowo (od imienia pułkownika Doskoczyńskiego, szefa ośrodka oraz ośrodka w Arłamowie) w 1981 roku znów powróciła nazwa Muczne, a obiekty przekazano leśnictwu.

Muczne, droga od strony Stuposian była przez długie lata w bardzo złym stanie (foto 2014). Obecnie nawierzchnia jest naprawiona i gładka jak stół.
foto: P. Szechyński

Płk Doskoczyński zapisał się w historii niechlubną kartą. Tereny bieszczadzkiego worka przerobił na zamkniętą enklawę dla prominentnych myśliwych. Sprowadzono tu duże ilości jeleni. Było ich tak dużo, że jak wspominają świadkowie nie trzeba było ich szukać - wystarczyło wyjsć na drogę lub pierwszą lepszą łąkę. Gdy znudziły się polowania na byki, zaczęto polować na wilki, potem sprowadzone w Bieszczady żubry oraz niedźwiedzie. Stojący w muzeum BdPN w Ustrzykach Dolnych niedźwiedź został strzelony przez prezesa RM Piotra Jaroszewicza, z którym Doskoczyński był w doskonałej komitywie. Gdy polowania na "nasze" gatunki zwierząt nieco się już opatrzyły, całkiem poważnie zaczęto rozważać introdukcję amerykańskiej... pumy w Bieszczadach. Rozmowy podobno były mocno zaawanasowane, projekt jednak ostatecznie nie został wdrożony do realizacji.

Ciekawe bobrowe rozlewiska k.Mucznego, przy drodze do Tarnawy
foto: P. Szechyński

Muczne oddalone jest od głównej drogi Ustrzyki Górne - Lutowiska o 10 km i dojechać można tu w zasadzie tylko samochodem (autostop, bus). Najbliższy przystanek PKS znajduje się w Stuposianach.

Na kilkanaście zabudowań składających się na całe Muczne, większość obecnie zajmuje się wynajmem domków, lub pokoi. W okolicy powstają nowe ośrodki (min. przy skręcie na Muczne w Stuposianach, oraz w samym Mucznem). Pierwsze zabudowania po lewej stronie wchodząc od Stuposian to dawna leśniczówka zwana "Wilczą Jamą", a dokładniej Leśnictwo Łowieckie Muczne. Przy leśniczówce było także kilka domków do wynajęcia, pare niewielkich stawów z pstrągiem (do spałaszowania na miejscu) oraz plac zabaw dla dzieci i parę innych atrakcji. W roku 2010 Wilcza Jama została przeniesiona do Smolnika, część obiektów rozebrano i obecnie w Mucznem już nie funkcjonuje, natomiast w budynku nadal jest leśniczówka.

Staw p.poż. w Mucznem
foto: P. Szechyński

Nieopodal stoi największy budynek w Mucznem - hotel, który przyjmował gości przez cały rok, obok hotelu pole namiotowe. Kilka lat temu hotel przeszedł gruntowną modernizację. Powstało tu Centrum Promocji Leśnictwa Bieszczadzkiego a jego oficjalne otwarcie odbyło się 1.09.2016. Przed hotelem dość duży parking, zostawiają tu samochody również turyści udający się na Bukowe Berdo. Sklep spożywczy znajduje się po skręcie na żółty szlak na Bukowe Berdo (100 m). Dawno minęły czasy, kiedy sklepy czynne były tylko w tygodniu i krótko. Nawet tu sklep czynny jest codziennie do godź. 20:00 i jest całkiem dobrze zaopatrzony. Punkt kasowy BdPN znajduje się kawałek dalej, można (a nawet trzeba) zakupić tu bilety wstępu do BdPN, jeśli wybieramy się na Bukowe Berdo szlakiem żółtym (wcześniej, bilety były sprzedawane w sklepie).

Muczne z drewnianej wieży widokowej na Jeleniowatym, listopad 2020
foto: Mirek Piela

Pięknie tu, cisza, spokój, dookoła las i tylko z rzadka przejeżdzające samochody burzą nastrój jaki można tu wyczuć a zarówno w Mucznem, jak i w pobliskiej Tarnawie, czyli tzw. "bieszczadzkim worku", doznania wydają się być zupełnie różne od pozostałej części Bieszczadów Zachodnich. Miejsce wymarzone także dla ceniących spokój a nie przepadających za górskimi wędrówkami, ale tylko w okresie poza ścisłym sezonem turystycznym. Jest tu gdzie spacerować, zarówno drogą asfaltową w kierunku Stuposian lub Tarnawy, jak i jej licznymi "odnogami", aczkolwiek warto patrzeć na tablice informacyjne, bowiem nie wszędzie wolno wchodzić do lasu (ostoja zwierzyny). W szczycie sezonu niestety obecnie są tu tłumy i często nawet nie ma gdzie zaparkować samochodu.

Muczne
foto: P. Szechyński

Przy końcu Mucznego ciekawy krzyż przydrożny, który został tu przeniesiony z Beniowej w 1989. Za Mucznem a jeszcze przed Tarnawą zachowały się przyczółki dawnego mostu kolejki wąskotorowej. W Mucznem rośnie również - uchodząca za najpiękniejszą w Bieszczadach - jodła pospolita o wysokości 40 metrów i obwodzie 473 cm. Można ją zobaczyć obok kwatery myśliwskiej - w pobliżu szlaku na Bukowe Berdo.

Wiosną 2012 przy drodze ze Stuposian do Mucznego zbudowana została zagroda pokazowa żubrów. Turyści mogą oglądać te zwierzęta na 10 hektarowej powierzchni ze specjalnie wybudowanych tarasów widokowych. Jeden z celów takiego przedsięwzięcia, to zminimalizowanie poszukiwań żubrów w terenie, co nie ma korzystnego wpływu na te płochliwe zwierzęta. Więcej: Zagroda żubrów k. Mucznego Natomiast za Mucznem, w kierunku Tarnawy znajdują się bardzo ładne bobrowe rozlewiska. Są widoczne z drogi, obok której zbudowano drewniany zadaszony taras widokowy.

Wieża widokowa na Jeleniowatym
foto: Mirek Piela

19 listopada 2020 roku, oficjalnie otwarta została drewniana wieża widokowa w pobliżu Mucznego, na grzbiecie Jeleniowatego. Dojść tam można ścieżką, prowadzącą początkowo na Brenzberg (link poniżej). Wieża ma 31 metrów wysokości i prowadzi na nią ponad 170 schodów. Widać z niej m.in. Muczne, Tarnawę Niżną, Sokoliki (cerkiew), Dwerniczek czy Lutowiska. Jest to obecnie największa tego typu budowla w Bieszczadach. Dostępne do tej pory wieże widokowe na Korbani, w okolicy Szczerbanówki czy na Jelenim Skoku k.Cisnej, wyglądają przy niej mikroskopijnie. Obiekt zapewne będzie wbudzał spore zainteresowanie w sezonie turystycznym, co może powodować kolejki na szlaku i kolejki do wejścia. Nadleśnictwo Stuposiany zapowiada, że wieża ze względów bezpieczeństwa (np. niekorzystane warunki atmosferyczne), może być okresowo zamykana.

W Mucznem w ramach Leśnego Kompleksu Promocyjnego "Lasy Bieszczadzkie" wytyczono trzy ścieżki przyrodnicze:

1. Ścieżka przyrodniczo-dydaktyczna "Krutyjówka" - biegnie wzdłuż szosy do zagrody żubrów.
2. Ścieżka przyrodniczo-historyczna "Brenzberg" - w formie pętli.
3. Ścieżka narciarska "Wokół Mucznego" - dla narciarzy biegowych.

18 października 2015 odbyło się poświęcenie nowego kościoła filialnego (parafia Ustrzyki Górne) pw. św. Huberta. Drewniany kościółek wzniesiony został przez górali z Podhala a budowa trwała 1,5 roku. Poświęcenia dokonał Metropolita Przemyski abp Józef Michalik.

P. Szechyński
Z. Jantoń

Zobacz także:

W Dolinie Górnego Sanu - ścieżka historyczno-przyrodnicza
Tarnawa Niżna - Dźwiniacz Górny, ścieżka
Cmentarz w Dźwiniaczu Górnym
Dziewiętnastka - punkt widokowy Pichurów
Noclegi w Mucznem

Centrum Promocji Leśnictwa Bieszczadzkiego, 07.2016
foto: P. Szechyński

Kościół rzymskokatolicki w Mucznem, 07.2016
foto: P. Szechyński

Poświęcenie kościoła w Mucznem, 18.10.2015
foto: M. Piela

Budowa kościoła w Mucznem, grudzień 2014
foto: M. Piela

Muczne, w tle Bukowe Berdo, lipiec 2016
foto: P. Szechyński

Muczne, hotel podczas remontu wiosną 2014
foto: P. Szechyński

Taras widokowy na bobrowe rozlewiska w Mucznem, 07.2016
foto: P. Szechyński

Bobrowe rozlewiska k.Mucznego, 2016
foto: P. Szechyński

Muczne wiosną 2002
foto: P. Szechyński

Muczne, Wilcza Jama, 2002
foto: P. Szechyński

Muczne wiosną 2002
foto: P. Szechyński