Miejscowości w Bieszczadach

Poniżej opisy wybranych istniejących bieszczadzkich miejscowości - wsi i miasteczek - które nie zostały bezpowrotnie zniszczone po II wojnie światowej, jak wiele innych wsi, które dziś są tylko nazwami na mapie. Zarówno podstawowe informacje, jak i obszerne wiadomości o historii i czasach obecnych, ilustrowane zdjęciami. Kolejność alfabetyczna.

Baligród
Okres intensywnego rozwoju Baligrodu miał miejsce w XIXw. Powstał wówczas w miasteczku powiat sądowy oraz urząd pocztowy. W 1862r. uruchomiono szkołę powszechną, która została następnie przeniesiona do wybudowanego w 1909 roku a stojącego i pełniącego swą funkcję...

Bóbrka
W 1932r. w Bóbrce rozpoczęły się rozruchy chłopów, które przeszły do historii stworzonej przez komunistów jako tzw. "powstanie leskie". Gdy podczas poszerzania drogi zaszła potrzeba przesunięcia kapliczki z 1848 r. upamiętniającej zniesienie pańszczyzny, sowieccy agitatorzy...

Buk
Buk jest dziś osadą leśną w dolinie Solinki liczącą ok. 50 mieszkańców. Lokowany był na prawie wołoskim w dobrach Balów z Hoczwi, a pierwsza informacja o istnieniu wsi o tej nazwie pochodzi z 1552 r. Mieszkało tu wtedy czterech kmieci i kniaź. Kolejna informacja z 1567 r...

Bystre k.Czarnej
Wyodrębnienie wsi Bystre z terenów Michniowca nastąpiło pod koniec XVI wieku. Natomiast pierwsze wzmianki o wsi pojawiły się w 1607 roku. Jak wiele okolicznych miejscowości została założona na prawie wołoskim i należała do dóbr królewskich, które podlegały...

Cisna
Cisna jest miejscowością gminną, położoną w dolinie rzeki Solinki. Można tu dojechać z trzech kierunków: od Komańczy przez Osławicę, Wolę Michową i Żubracze, od Ustrzyk Górnych, przez Brzegi Górne i Wetlinę oraz z Leska, przez Hoczew, Baligród i Jabłonki...

Czarna
Na wschodzie regionu miejscem skrzyżowania się bieszczadzkich szos jest miejscowość Czarna. I właśnie jej chciałbym poświęcić ten krótki tekścik, aby przybliżyć nie doceniane często walory regionów mniej znanych - takich, do których nie trafiają plażowicze znad Soliny...

Daszówka
Początkowo nazwa miejscowości miała formę Daszowa i pochodziła od imienia Dasz, obecna nazwa występuje od XVIw. Pierwsza wzmianka o Daszówce pochodzi z roku 1540, wioska była lokowana przed rokiem 1540 w dobrach Kmitów (Kmitowie herbu Szreniawa byli możnym rodem, przybyłym z Wiśnicza)...

Duszatyn
Po zakończeniu II wojny światowej cała ludność Duszatyna została wysiedlona a zabudowa wsi zniszczona. Stojące obecnie w Duszatynie domy, powstały końcem lat 50 (XXw.), jako budynki pracowników leśnych. Wybudowano tu wówczas tartak oraz stacyjkę kolejki wąskotorowej...

Dwernik
Dwernik (ukr. Dwernyk - pol. odźwierny) to dziś jedna z większych miejscowości w dolinie Sanu oraz potoku Dwernik (Bereżanka). Krzyżuja się tu drogi z Berehów Górnych, Zatwarnicy i Smolnika nad Sanem. Wieś położona jest u stóp pasma Otrytu równolegle do biegu Sanu oraz w dolinie potoku, będącego jego dopływem...

Glinne
Glinne (410 m n.p.m.) to wieś położona na widokowym wzgórzu między Leskiem (3 km) a Uhercami przy dużej obwodnicy bieszczadzkiej, licząca ok. 80 zabudowań. Położenie geograficzne: Góry Sanocko-Turczańskie. 1563r. - pierwsza historyczna wzmianka o wsi. Powstała zapewne znacznie wcześniej, bowiem dzisiejszy jej przysiółek Kostryń...

Jankowce
Jankowce (ok. 360 m n.p.m.) - to miejscowość położona przy spacerowym szlaku żółtym z Leska do szybowiska w Bezmiechowej u podnóży lesistego pasma Czarnego Działu (485 - 445 m) na obrzeżu PKGS przy linii kolejowej z Zagórza do Krościenka...

Kalnica k.Baligrodu
Kalnicę, której nazwa wywodzi się od mętnej wody (kalnej) lokowali przed rokiem 1483 Tarnawscy, utrzymując ją w swoich rękach do końca XVI wieku. Od początku XIXw., przeszła w ręce Krasickich z Leska. Kalnica liczyła wówczas 1300 mórg ziemi...

Komańcza
Komańcza położona jest na południe od Sanoka, przy linii kolejowej Zagórz-Łupków, czyli niejako na granicy Bieszczadów od strony południowo-zachodniej. Dla potrzeb ruchu turystycznego granicę Bieszczadów od tej właśnie strony wyznacza w/w linia kolejowa...

Lutowiska
Lutowiska to wieś leżąca na trasie dużej obwodnicy bieszczadzkiej. Położenie geograficzne: Góry Sanocko-Turczańskie. Jadąc od Czarnej, przy dojeździe do Lutowisk otwiera nam się ogromna przestrzeń. Przy dobrej widoczności widać najwyższe partie Bieszczadów a w dole u stóp Berda i pasma Otrytu rozłożyła się siedziba...

Łupków
Miejscowość Łupków położona jest na granicy Bieszczadów i Beskidu Niskiego, oddzielona od niego Przełęczą Łupkowską, która stanowi naturalną granicę regionów od tej strony. Bieszczady Zachodnie ciągną się stąd na wschód, aż do Przełęczy Użockiej...

Mików
Mików to niewielka osada leśna leżąca w dolinie potoku Mikowego, u jego ujścia do Osławy. Nazwa Mikowa wywodzi się (z łemkowskiego "Mykiw") z nazwy osobowej Mik (Mikołaj). Przez Mików biegną tory kolejki wąskotorowej, był tam także jej przystanek w czasach, gdy...

Muczne i Tarnawa Niżna
Jest to najmłodsza wieś w dolinie Górnego Sanu. W miejscu gdzie dwa potoki łączą się aby powstał potok Muczny założono potasznię, czyli zakład produkcji potażu. Było to na gruntach wsi Dźwiniacz Górny. Przysiółek o nazwie Muczne powstał w pierwszej połowie XIX wieku...

Myczkowce
Pierwszą historyczną wzmiankę o Myczkowcach zwanych Miczkowcami posiadamy z 1376 r. Wówczas to starosta sanocki rozgraniczył dwie sąsiadujące z sobą wsie: Myczkowce i Terpiczów (dziś Średnią Wieś). Myczkowce były wówczas prywatną wsią szlachecką i stanowiły...

Nasiczne
W roku 1880 celem ożywienia gospodarki uruchomiono w Nasicznem tartak parowy. Ówczesna właścicielka tzw. klucza smolnickiego, do którego należało Nasiczne, pożyczyła na budowę tego tartaku (oraz tartaku w Smolniku) 60 tys.zł od firmy J.&J. Kohn. Warunków umowy nie dotrzymała.

Olszanica
Miejscowość położona przy dużej obwodnicy bieszczadzkiej w odl. 10 km od Leska w kierunku Ustrzyk Dolnych i przy na linii kolejowej Zagórz - Krościenko - Chyrów (Ukraina) jest siedzibą gminy Olszanica. Posiada dobre połączenia komunikacyjne z okolicznymi miejscowościami...

Orelec
Orelec to wieś położona u podnóża pasma Żukowa na wys. 397 m n.p.m. (przy kapliczce Św. Anny obok sklepu) w odległości 8 km od Leska, przy znanej turystycznej trasie do Soliny na terenie Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu Geograficznie przynależy do Gór Sanocko-Turczańskich...

Prełuki
Prełuki są niewielką osadą leżącą w dolinie Osławy, przy dawnej trasie kolejki wąskotorowej. Obecnie odcinek kolejki Rzepedź - Smolnik jest wyłączony z ruchu. Z przystanku kolejki pozostała zdewastowana ruina, tory zarosły chwastami i trawą...

Rajskie
Podobnie jak dawne wsie Kmitów lokowane nad Sanem Rajskie posiada ciekawą przeszłość. Najstarsze ślady pobytu człowieka w tej okolicy sięgają czasów "kultury łużyckiej". Dawna osada istniała ongiś na dominującym nad Sanem stożkowatym wzgórzu Horbek...

Roztoki Górne
Roztoki Górne to obecnie malutka miejscowość, na którą składa się zaledwie kilka zabudowań. Położone są przy drodze z Majdanu przez Liszną do Przełęczy nad Roztokami 2km poniżej przełęczy. Wieś otoczona jest górami: pasmem granicznym od południa z wyróżniającym się Rypim Wierchem...

Rzepedź
Lokacja wsi miała miejsce w roku 1526 w dobrach królewskich. Niespełna 30 lat później uprawiano tu już 22 łany kmiece, jeden popowski i jeden należący do kniazia. Po najeździe wojsk Jerzego Rakoczego w XVII wieku, pozostało nieco ponad 2 łany...

Sękowiec
Sękowiec to niewielka, licząca około 100 mieszkańców osada, leżąca nad Sanem, pomiędzy Zatwarnicą a Chmielem. Na jej "dobra" składa się leśniczówka, ośrodek "Sękowiec" i domek myśliwski Nadleśnictwa Lutowiska na prawym, oraz domy tuż za mostem na lewym brzegu Sanu w miejscu gdzie wpada do niego płynący od Zatwarnicy potok Głęboki...

Serednie Małe
Wieś Serednie Małe, leży u stóp Otrytu od południa, oraz Wańka Działu od strony wschodniej. Aby tam dojść należy od Polany iść drogą (2,5km). Przy pierwszych zabudowaniach Chrewtu będzie tablica: Stadnina Serednie - 2,5km. To najmniejsza wieś Bieszczadów...

Smolnik nad Osławą
Smolnik to niewielka wieś w gminie Komańcza, położona pomiędzy doliną Łupkowa, a szczytem Magurycznego. Jest to jedna z najstarszych wsi w regionie, datowana na rok 1511. Jeszcze przed II wojną Smolnik liczył około tysiąca mieszkańców...

Solinka
Solinka została lokowana w XVI wieku w dobrach królewskich na tzw. surowym korzeniu, czyli w miejscu dotychczas niezagospodarowanym, wymagającym na początku wykarczowania lasu pod nową osadę. Potem była wielokrotnie niszczona...

Solina
Suma sumarum, Solina jest przeludniomym w sezonie turystycznym kurortem, którego największym (jedynym?) atutem jest zapora wodna. Do bólu skomercjalizowana miejscowość z mnóstwem sklepików, bud i kramików sprzedających turystom szwarc, mydło i powidło...

Stefkowa
Stefkowa to duża rozciągnięta wieś o charakterze ulicówki (ponad 620 mieszkańców) przy dużej obwodnicy bieszczadzkiej i linii kolejowej Zagórz - Krościenko - Chyrów położona w dolinie Starego Potoku między pasmem Żukowa a pasmem Ostrego Działu...

Terka
Jest jedną z najstarszych wsi założonych przez ród Balów z Hoczwi. Lokowana była na prawie wołoskim przed 1463r. jako "Tharnka", czyli tarnina. Rok 1489 przynosi także wzmiankę, iż na położonym w okolicy wzgórzu noszącym do dziś nazwę Monaster...

Uherce Mineralne
Ze względu na położenie Uherce często traktowane są jako miejscowość wyłącznie przelotowa - a szkoda - bo warto tu zajrzeć i zatrzymać się na kilka dłuższych chwil. Będą usatysfakcjonowani zarówno miłośnicy zabytków, jak i ciekawostek przyrodniczych...

Ustjanowa
Miejscowość dzieli się na Ustjanową Górną i Dolną, lokowana była na prawie wołoskim w dobrach rodu Kmitów końcem XVw. Pierwsze wzmianki o Ustjanowej pochodzą z roku 1489. Zapisano ją pod nazwą Ustyanowa Vola. Obecnie wieś rozwija się w kierunku branży turystycznej. Liczne pensjonaty i gospodarstwa agroturystyczne...

Ustrzyki Górne
W roku 1589 wg regestru podatkowego w Ustrzykach wykazano 10 łanów osiadłych przez kmieci, półtora łana w posiadaniu sołtysa, 3/4 łana popa, młyn jedno kołowy i jednego zagrodnika. Wówczas wieś była już opodatkowana, zatem minał 24 letni okres wolnizny...

Wetlina
W okresie międzywojennym Wetlina liczyła 152 numery i ciągnęła się na długości 6,5km. Dzieliła się na trzy części. Najstarsze było Stare Sioło, gdzie znajdował się dwór i młyn. Cerkiew stała w Zabrodziu, natomiast najmłodsza i najwyżej położona była Osada...

Wola Matiaszowa
Wola Matiaszowa położona jest w gminie Solina (powiat leski) potoku Bereźnica, na trasie pomiędzy Berezką a Bereźnicą Wyżną. Obszar ten jest częścią Wschodniobeskidzkiego Obszaru Chronionego Krajobrazu. Obecnie liczy około 160 mieszkańców...

Wola Michowa
Wola Michowa położona jest w dolinie Osławy na wysokości 560m n.p.m. Leży przy linii kolejki wąskotorowej Nowy Łupków - Majdan (obecnie kursy kolejki z Majdanu do Woli Michowej zostały zawieszone) i drodze Komańcza - Cisna, określanej jako droga transkarpacka...

Wołosate
Wołosate to obecnie niewielka, typowo turystyczna wioska, położona u podnóży Szerokiego Wierchu i Tarnicy i odgrodzona przełęczą Beskid od terytorium Ukrainy. Obecnie składa się na nią kilka domów ulokowanych wzdłuż drogi, parking dla turystów i kilka miejsc noclegowych...

Zatwarnica
Wieś nazwę swą (Zathwarnica, Zatwarnica, Zatwardnica, Zatwarnycia - w różnych czasookresach) zawdzięcza prawdopodobnie ukr. słowu "zatwir", czyli zawór lub zamek, ale też możliwe, iż pochodzi od "tworjenie" - tworzenie, twarzenie - w kontekście produkcji sera twarogowego...

Zwierzyń
Zwierzyń (355m n.p.m) to wieś położona w najpiękniejszym przełomie Sanu u stóp lesistej Czulni (576 m) i Trzech Kopców (439 m). Ta letniskowa dziś miejscowość posiada Ośrodek Wypoczynkowy "Uroczysko", sklep, bar, gosp. agroturystyczne i dogodne połączenia PKS...