» Szlaki piesze | Smerek - Połonina Wetlińska

Szlak czerwony: Smerek (wieś) - Smerek - Połonina Wetlińska - Brzegi Górne

Smerek (wieś) - Smerek (1222 m n.p.m.) - Przełęcz Orłowicza (1099 m n.p.m.) - Szare Berdo (1108 m n.p.m.) - Osadzki Wierch (1253 m n.p.m.) - Hasiakowa Skała (1232 m n.p.m. ; Chatka Puchatka 1228 m n.p.m.) - Brzegi Górne (Berehy Górne)

Czas przejścia: ok. 5 - 5½ h (ok. 4 h odwrotnie), znaki czerwone (GSB).

Początek podejścia na Smerek
foto: P. Szechyński

Proponowana wyżej trasa jest kontynuacją odcinka szlaku czerwonego (E8) Cisna - Jasło - Fereczata - Smerek (wieś). Niemal na całej długości jest jedną z najczęściej przemierzanych tras w Bieszczadach, prowadzącą przez cały grzbiet główny Połoniny Wetlińskiej.

Szlak czerwony z Cisnej schodzi do szosy w Smereku w okolicach sklepu. W pobliżu co najmniej 3 jadłodajnie, gdzie można wrzucić coś na "ruszt". Kontynuując przejście szlakiem czerwonym, należy podejść szosą zgodnie z oznakowaniami w kierunku Kalnicy. Na samym początku Kalnicy, szlak skręca w prawo. Po chwili punkt informacyjno-kasowy BdPN, gdzie należy wykupić bilety wstępu do parku. Po przejściu mostu na Wetlince szlak wchodzi do lasu.

Na granicy lasu liczne traworośla oraz szczaw alpejski
foto: P. Szechyński

Od punktu kasowego równolegle ze szlakiem czerwonym biegnie ścieżka przyrodnicza "Suche Rzeki - Smerek". Na odcinku prowadzącym do wierzchołka Smereka znajduje się 8 jej przystanków, oznaczonych tabliczkami z numerami 1A - 8A. Aby wiedzieć co konkretnego sygnalizują, niezbędna jest książeczka z opisem ścieżki, którą można nabyć w punktach kasowych. Skrócone opisy wraz z mapą znajdują się również w dwuczęściowym informatorze wydanym przez BdPN, na który składa się mapa w skali 1:40k (całego parku) oraz krótki przewodnik po parku - również do nabycia w punktach. Ścieżki te są przeznaczone głównie dla grup zorganizowanych, wycieczek szkolnych i innych form edukacji - bez broszury z opisem tego typu ścieżki są bezużyteczne.

Grechoty pod Smerekiem
foto: P. Szechyński

Po minięciu siedlisk buczyny karpackiej oraz drzewostanów świerkowych (sztuczne nasadzenia) oznaczonych symbolami 3A i 4A szlak oraz ścieżka zaczynają mocniej piąć się do góry kamienistym zboczem. Po chwili niewielkie źródło z prawej strony, tuż przy szlaku (6A). Jeszcze kilka minut i szlak opuszcza teren zalesiony. Pierwsze co rzuca się w oczy po wyjściu na otwarty teren to spore połacie szczawiu alpejskiego, rośliny charakterystycznej na tej wysokości w niemal całych Bieszczadach. Ponadto typowe traworośla połoninowe. Odsłania się ładny widok na wierzchołki Smereka.

Krzyż na Smereku - jesienią 2018 zastąpiono go innym
foto: P. Szechyński

Chwilowo niemal płaskim terenem szlak dociera do podnóży wzniesienia. Widać tu po obu stronach bardzo charakterystyczne rumowiska skalne zwane grechotami (w Bieszczadach Wschodnich: gorganami). Porośnięte borowiną grechoty stanowią przystanek 8A ścieżki przyrodniczej. Od tego momentu należy przygotować się na solidne podejście - osobom o słabszej kondycji potrafi dać się ono nieźle we znaki. Podejście jest długie, bo prowadzi aż do wierzchołka Smereka. Zbliżając się do niego doskonale widać dwie grzędy skalne, które są przedzielone obniżeniem.

Smerek (1222 m n.p.m.) jest bardzo dobrym punktem widokowym. Na dostępnym dla turystów wierzchołku kilka ławek oraz krzyż. Sąsiedni wierzchołek jest nieco wyższy i kiedyś był dostępny dla turystów. Zamknięto go w roku 1997 ze względu na ochronę cennych roślin alpejskich i naskalnych - do dziś widoczna jest ścieżka, którą wówczas prowadził szlak. Krzyż natomiast ustawiono w roku 1977 za sprawą ks. Antoniego Kołodzieja. Upamiętnia on 600-lecie Diecezji Przemyskiej. Turyści wkładali w niego kamienie w końcu stan techniczny był tak zły, że kilka lat temu postawiono kolejny. Długo się nie uchował, bo jesienią 2018 zastąpiono go następnym.

Smerek i P. Orłowicza z Osadzkiego Wierchu
foto: P. Szechyński

Ze Smereka przyjemne zejście, można wreszcie nieco odpocząć. W 15 minut szlak schodzi do Przełęczy Orłowicza (1099 m n.p.m.). Szlak czerwony (E8) krzyżuje się tu ze szlakiem żółtym Wetlina - Suche Rzeki. Szlak ten jest bardzo ciekawy, szczególnie na odcinku Przełęcz Orłowicza - Suche Rzeki, gdzie nawet w środku sezonu turystycznego panuje znikomy ruch. W kierunku Suchych Rzek skręca również ścieżka przyrodnicza, wzdłuż której do tego momentu się poruszaliśmy. Od przełęczy do końca proponowanej trasy prowadzi ścieżka przyrodnicza "Połonina Wetlińska". Posiada trzy odgałęzienia: z Przełęczy Orłowicza do Wetliny - Stare Sioło (przystanki 15-24), od Chatki Puchatka na Przełęcz Wyżną (1A - 7A) i od skrzyżowania szlaku żółtego z Przełęczy Wyżnej ze szlakiem czarnym z Górnej Wetlinki (1B - 3B).

Osadzki Wierch, wychodnie skalne
foto: P. Szechyński

Z Przełęczy Orłowicza szlak biegnie łagodnie w kierunku Szarego Berda. Ładne widoki na dwa najwyższe wierzchołki Połoni Wetlińskiej: Roh i Osadzki Wierch. W kierunku Wetliny widok na Hnatowe Berdo. Szlak dociera do Po wyjściu na Szare Berdo grzbiet połoniny się wypłaszcza. teraz łagodnie, bez większego wysiłku szlak dochodzi do Osadzkiego Wierchu, skąd mamy ładny widok na Roh (ten najwyższy z wierzchołków Połoniny Wetlińskiej jest niedostępny dla turystów), dolinę Sanu, pasmo Otrytu oraz widok w kierunku Chatki Puchatka wraz z kryjąca się za nią Połoniną Caryńską.

Na Osadzkim Wierchu liczne wychodnie skalne i doskonałe widoki we wszystkich kierunkach. Do schroniska Chatka Puchatka pozostało jeszcze ok. 45 minut marszu. Szlak prowadzi zagłębieniem pomiędzy Rohem a Osadzkim, widać ponownie sporo grechotu. Latem liczne łany traw połoninowych oraz borówczyska.

Połonina Wetlińska, zejście z Osadzkiego w kierunku "Chatki Puchatka"
foto: P. Szechyński

Schronisko "Chatka Puchatka" powstało w latach 50.XXw. Najpierw znajdowała się tu strażnica WOP, potem wojsko przekazało obiekt PTTK. Opiekowali się nim również harcerze oraz studenci. Nosiło nazwy "Tawerna" i "Republika Wetlińska", aż w końcu przyjęła się nazwa Chatka "Puchatka" - odkąd na dobre zadomowił się tu Lutek Pińczuk, który prowadził schronisko od roku 1967 do 2016. Wcześniej obiekt przeszedł remont. Do dnia dzisiejszego nie ma tu wody, którą trzeba donosić z pobliskiego źródła. Warunki w schronisku są bardzo surowe, doskonałe miejsce na fotografowanie wschodów i zachodów słońca. To najwyżej położone w Bieszczadach schronisko (1228 m n.p.m.) jest obecnie jednym z najczęściej odwiedzanych miejsc w Bieszczadach Wysokich. Dzieje się tak za sprawą krótkiego dojścia tu z trasy obwodnicy na Przełęczy Wyżnej, skąd szlakiem żółtym Przełęcz Wyżna - Połonina Wetlińska można dotrzeć do schroniska w niecałą godzinę. Obowiązkowy punkt wycieczek autokarowych, zielonych szkół i większości turystów indywidualnych. W związku z tym w sezonie letnim przy schronisku panuje spory tłok.

AKTUALIZACJA: Na lata 2020 - 2021 zaplanowała została przebudowa, należącej do BdPN "Chatki Puchatka". Oznacza to w praktyce powstanie nowego obiektu, znajdą się tu m.in. toalety. Obecnie szlak omija schronisko, po ukończeniu budowy jego przebieg ma zostać przywrócony.

W kierunku Chatki Puchatka
foto: P. Szechyński

Z wierzchołka obok schroniska doskonałe widoki na Bieszczady. Po stronie północnej Jawornik, Dwernik-Kamień, dolina Sanu i pasmo Otrytu. Następnie przesuwając wzrok w kierunku wschodnim widzimy m.in. przełęcz nad Nasicznem, kawałek terenów dawnej wsi Caryńskie, Magurę Stuposiańską i Połoninę Caryńską. Od południa m.in. pasmo Działu oraz pasmo graniczne z Małą i Wielką Rawką.

Pozostało ok. 1 godzinne zejście do wsi Brzegi Górne. Po drodze carynki (wykarczowane a następnie wykorzystywane do pozyskiwania siana polany), coraz liczniejsze tu brzozy oraz jałowce. Szlak schodzi do skrzyżowania drogi obwodnicy z drogą do Dwernika. W pobliżu punkt kasowy BdPN, parking, pole namiotowe. Z Brzegów Górnych szlak czerwony prowadzi na Połoninę Caryńską, skąd schodzi do Ustrzyk Górnych. Na samym początku podejścia dawny cmentarz, znany m.in. z unikatowych nagrobków Hrycia Buchwaka.

Hnatowe Berdo
foto: P. Szechyński

Podsumowując: piękna i bardzo widokowa trasa. Turyści mający silne uczulenie na zbyt dużą liczbę innych turystów na szlaku, powinni zainteresować się nią szczególnie poza sezonem letnim. Cały grzbiet Połoniny Wetlińskiej oraz Smerek można przejść w formie pętli - w dowolnym kierunku, najlepiej z wykorzystaniem własnego samochodu, w dowolnym kierunku. Wówczas można pozostawić samochód np. nieopodal wejścia na szlak w Kalnicy, podjechać PKS (w sezonie letnim)) na camping Górna Wetlinka lub przełęcz Wyżną i stąd szlakiem czarnym lub żółtym wyjść do Chatki Puchatka a następnie wrócić do samochodu szlakiem czerwonym.

Kilka zdjęć z opisywanej trasy:

1. Początkowy odcinek lasem w drodze na Smerek.
2. Źródełko przy szlaku - przystanek 6A ścieżki przyrodniczej "Suche Rzeki - Smerek".
3. Na granicy lasu - szczaw alpejski i liczne traworośla.

4. Grechot u podnóży Smereka - kolejny przystanek ścieżki.
5. Oba wierzchołki Smereka przedzielone charakterystycznym rowem.
6. Podejście pod wierzchołek Smereka.

7. Krzyż na Smereku (2014), obecnie stoi tu nowy krzyż z 2018 r.
8. Cenniejszy przyrodniczo, niedostępny dla turystów wierzchołek Smereka.
9. Widok z Przełęczy Orłowicza. W tle Roh, Osadzki i Hnatowe Berdo.

10. Hnatowe Berdo.
11. Trasa szlaku czerwonego na odcinku między p. Orłowicza a Szarym Berdem. W tle Roh.
12. W drodze na Szare Berdo.

13. Widok z Szarego Berda. Na pierwszym planie Osadzki, dalej Chatka Puchatka i Połonina Caryńska
14. Wychodnie skalne na Osadzkim Wierchu.
15. Osadzki Wierch.

16. Widok z Osadzkiego na grzbiet Wetlińskiej.
17. Roh widziany z Osadzkiego Wierchu.
18. Szlak w kierunku Chatki "Puchatka".

19. Widok z Wetlińskiej na dolinę Sanu i pasmo Otrytu. Z prawej Dwernik-Kamień
20. Kibelek na Połoninie Wetlińskiej.
21. Połonina Caryńska widziana z grzbietu obok Chatki "Puchatka".

tekst oraz zdjęcia: P. Szechyński

Więcej zdjęć:

Połonina Wetlińska i Smerek - galeria zdjęć