» Szlaki piesze | Wola Michowa - Balnica szlakiem żółtym

Wola Michowa - Balnica, szlakiem żółtym

Szlak oznaczony kolorem żółtym, prowadzący do Balnicy a dokładnie do przejścia granicznego Balnica - Osadne, rozpoczyna swój bieg w Woli Michowej. Przejście dziś już tylko w sensie umownym - gdyż po wejściu do strefy Schengen przestało pełnić swoją funkcję. Sam szlak również stracił nieco na znaczeniu.

Dolina Balnicy, wypał węgla drzewnego. Dymiące tu retorty to już historia, obecnie nie prowadzi się tu wypału węgla drzewnego
foto: P. Szechyński

Jeśli z jakiegoś powodu nie musimy rozpoczynać wędrówki tym szlakiem właśnie w Woli Michowej, to strata będzie niewielka, gdyż na odcinku Wola Michowa - Maniów, biegnie on wzdłuż drogi (ciekawy krzyż przydrożny tuż przed Maniowem). Dlatego lepiej jest wejść na szlak w Maniowie - dróżka w prawo, dobrze oznakowana, oprócz oznaczenia szlaku, przy drodze stoi duża tablica ze wskazaniem kierunku do Balnicy.

Szlak biegnie dróżką, wchodząc po chwili w dolinę Balnicy (potok). Mijamy leśniczówkę oraz nowy obelisk (2012) poświęcony bieszczadzkim kurierom ZWZ-AK trasy "Las", przewodnikom i mieszkańcom bieszczadzkich wsi, udzielającym pomocy idącym na Węgry polskim patriotom. Tablica obok obelisku przedstawia w skrócie ówczesną sytuację: "Po zajęciu terytorium państwa polskiego we wrześniu 1939r. przez III Rzeszę Niemiecką i ZSRR, odpowiadając na rozkaz Naczelnego Wodza, marszałka Rydza-Śmigłego polecający udać się na Węgry i do Rumunii oraz na wezwanie gen. W. Sikorskiego odbudowującego polską armię, tysiące polskich patriotów różnymi drogami udawało się do Francji. [...] Miejscowa ludność z niezwykłą ofiarnością i narażeniem życia udzielała pomocy idącym do polskiego wojska. [...] Początkowo granicę przekraczano w wielu miejscach. Z czasem wykształciło się kilka tras, które obsługiwali doświadczeni przewodnicy." Jest tu również nowy parking oraz tablica ze schematem ścieżki Solinka - Udava, zawierającym odcinek przez Balnicę.

Krzyż z roku 1898 w Balnicy z inskrypcją: Iwan Uhal, Jewka Uhal
foto: P. Szechyński

Mijając po drodze stanowisko ciemiężycy zielonej, po niespełna kwadransie dochodzimy do tablicy kierującej do kaplicy w Balnicy, zwanej "Kowalową". Jest to również jeden z przystanków ścieżki, przy czym sama tablica została ustawiona kilka lat wcześniej. Zejście do znajdującej się przy cudownym źródełku kaplicy - obecnie wyremontowanej - zajmuje zaledwie 5 minut. Więcej o samej kaplicy: Kapliczka w Balnicy

Po około ¾ godziny marszu od parkingu, po lewej stronie cerkwisko. Istniała tu dawniej cerkiew pw. Michała Archanioła z roku 1856. Do dnia dzisiejszego zachowały się jedynie resztki murku okalającego dawną cerkiew, krzyże - prawdopodobnie ze zwieńczeń cerkwi oraz dawny cmentarz, na którym zachowało się kilka nagrobków. Dojście jest oznakowane znakami ścieżki przyrodniczej (zielone), jednak bez opisu dokąd ścieżka w tym miejscu odbija. Więcej w temacie: Cmentarz i miejsce po cerkwi w Balnicy

Kawałek dalej, przy drodze po lewej stronie, pod potężnym suchym drzewem stoi krzyż przydrożny z roku 1898, żelazny na kamiennym cokole, otoczony żelaznym płotkiem. Spotkamy też przystanek nowej ścieżki pt. "Dokarmianie zimowe zwierzyny" ozdobiony solidną amboną myśliwską.

Po kwadransie dochodzimy do rozwidlenia dróg. Szlak prowadzi prosto, natomiast droga w prawo schodzi do ujścia potoku Balniczki do Balnicy (nieopodal wiata pracowników leśnych), gdzie warto na chwilę zejść, posłuchać szumu potoku i odgłosów licznych tutaj ptaków.

Szlak miejscami bywa błotnisty
foto: Justyna Szechyńska

Po kolejnych 15-20 minutach, drewniana wiata, tym razem przy szlaku po lewej stronie. Tu po chwili szlak zatacza lekki łuk i zaczyna piąć się nieco w górę. Zostawiamy dolinę po dawnej wsi Balnica (zniszczona i wysiedlona w roku 1946), pełną rozległych łąk i zdziczałych drzew owocowych - jedynie one przypominają, że dolina tętniła kiedyś życiem. Po kilkuset metrach podejścia, po lewej stronie widoczne torowisko kolejki wąskotorowej. Warto zapamiętać to miejsce, gdyż przyda się tym, którzy będą wracać tą samą drogą.

Dotychczasowa "stokówka", przechodzi w drogę leśną i zmierza w kierunku pasma granicznego. Teren jest dość podmokły, nawet podczas długotrwałych upałów, zalega tu głębokie błoto. Teraz należy rozglądać się dość uważnie - idziemy szlakiem cały czas prosto, drogą zrywkową i po chwili szlak odbija lekko w prawo, natomiast droga zrywkowa idzie dalej prosto. Szlak jest w tym miejscu błędnie wyznakowany - nie zaznaczono jego skrętu, a następny znaczek na ścieżce odchodzącej w prawo jest niewidoczny z rozstajów.

Prowizoryczny deszczochron, stojący niegdyś obok słupka nr 53 przy połączeniu szlaku żółtego z niebieskim - granicznym
foto: Justyna Szechyńska

Jeszcze kilkanaście minut marszu i osiągamy grzbiet graniczny, gdzie "nasz" szlak dochodzi do szlaku niebieskiego (granicznego) na odcinku Łupków - Balnica. Teraz obydwa, biegnąc równolegle zmierzają w kierunku dawnego przejścia granicznego Balnica - Osadne (711,9 m n.p.m), które osiągniemy po kwadransie (słupek nr 53).

Wcześniej mijamy inne słupki graniczne oraz deszczochron. Dochodzimy do przejścia granicznego, które funkcjonowało tu do 21.12.2007. Tu kończy swój bieg szlak żółty (po stronie polskiej, a jego przedłużeniem jest szlak oznaczony tym samym kolorem po stronie słowackiej. Natomiast niebieski (idący od Łupkowa) biegnie dalej w kierunku Czerenina i przełęczy nad Roztokami.

Po zapoznaniu się z tablicami informacyjnymi na granicy, schodzimy na widoczne torowisko kolejki. Jest to stacja Balnica, o czym informuje napis na słupie. Obok kilka ławeczek. 6 razy w tygodniu, bieszczadzka kolejka, kursuje z Majdanu właśnie tutaj i po chwili wraca z powrotem. W sezonie letnim kolejka robi nawet po 2 kursy dziennie.

Krzyż przydrożny w Balnicy
foto: P. Szechyński

Za torami prywatny budynek, który niegdyś służył pracownikom kolejki. Przy nim (jak informuje tablica) baza, gdzie można przenocować, rozbić namioty, zapalić ognisko, oraz niewielki sklep spożywczy. W sklepie ceny "schroniskowe" - przyjmijmy to ze zrozumieniem, ze względu na odległość od najbliższej osady. Można tu nabyć podstawowe produkty spożywcze, lody i piwo - również słowackie.

Turystom, którzy nie udają się dalej szlakiem niebieskim, tylko wracają z powrotem do Maniowa, czy Woli Michowej, radzimy teraz nie powracać na szlak żółty, tylko udać się z Balnicy torami kolejki. Pozwoli to obejść wzniesienie i dość błotnisty teren, a także dość znacznie skrócić część trasy. Po drodze jeden z przystanków ścieżki: Bobry u źródeł Osławy. Jest tu drewniana platforma widokowa, z której można oglądać żeremia i rozlewisko. Na bobry za bardzo nie ma co liczyć, gdyż te płochliwe zwierzęta żerują nocą i wczesnym rankiem. Zostały tu zasiedlone sztucznie.

Przystanek kolejki wąskotorowej w Balnicy
foto: A. Szechyński

Torami kolejki należy iść do miejsca, które wcześniej radziliśmy zapamiętać, tam zejść z torów i dalej wrócić już szlakiem. Dojście do tego miejsca torami zajmuje jedynie ¼ godziny.

W 2011 roku zawieszono kursy na trasie Balnica - Wola Michowa - Smolnik, zatem idąc torami nie trzeba uważać na kolejkę, gdyż po prostu już tu nie jeździ.

Końcem września 2010 otwarta została nowa ścieżka dydaktyczna Solinka - Udava, która pokrywa część proponowanej trasy. Można nią przez Balnicę i Solinkę przejść do słowackiej Udavy. Opracowany został też specjalny przewodnik po ścieżce w wersji polsko-słowacko-angielskiej. Przy polskim odcinku trasy zlokalizowano dwa miejsca parkingowe - w Balnicy i w Solince, wiatę jako zadaszone miejsce odpoczynku (Solinka) i platformę widokową (Balnica). Wzdłuż całej ścieżki rozmieszczone zostały liczne tablice z opisami odwiedzanych terenów. Samo oznakowanie ścieżki pozostawia wiele do życzenia (skręt do cerkwiska oraz kosaciec syberyjski - turysta nie posiadający przewodnika nie wie dokąd prowadzą strzałki bo nie posiadają opisów a do obydwu z nich trzeba zboczyć z drogi). W zasadzie ścieżka w Balnicy sprawia wrażenie sztucznego tworu robionego troszkę na siłę, gdyż niewiele nowego wnosi, ponad to co już tu było bez niej. Przystanki nr 4-6 można ustawić niemal w dowolnym miejscu doliny Osławy, gdyż nie są związane stricte z Balnicą. Podobnie z przystankiem nr 1 - rozlewisk bobrowych jest sporo, gdyż zwierzęta te rozmnożyły się dość licznie.

Odcinek ścieżki biegnący miejscami opisywaną wyżej doliną wsi Balnica, składa się z następujących przystanków:

• 1. Bobry u źródeł rzeki Osławy
• 2. Kosaciec syberyjski na wilgotnej łące trzęślicowej
• 3. Krzyż na "grobie pańszczyzny"
• 4. Mieszkańcy lasów nad górną Osławą
• 5. Dokarmianie zimowe zwierzyny
• 6. Powojenne zalesienia gruntów po wsi Balnica
• 7. Cerkwisko i cmentarz w Balnicy
• 8. "Kowalowa" kapliczka z cudownym źródełkiem
• 9. Nadpotokowe skupiska ciemiężycy zielonej

Czasy przejść szlaków:

- szlakiem żółtym z Woli Michowej do Balnicy i z powrotem, lub na stronę słowacką:

• Wola Michowa - Balnica, ok.2¼ h
• Balnica - Wola Michowa, ok. 1¾ h
• Balnica - Dakov (Słowacja), ok. ¼ h
• Balnica - Osadne (Słowacja), ok. 1¼ h
• Balnica - Runina (Słowacja), ok. 2 h

- szlakiem niebieskim z Balnicy:

• Balnica - Głęboki Wierch ok.3 h
• Balnica - Przełęcz Łupkowska (przez Wysoki Groń) ok.5½ h
• Balnica - Czerenin ok.1 h
• Balnica - Przełęcz nad Roztokami (przez Stryb), ok. 3½ h

Szlak żółty z Woli Michowej może służyć zarówno jako szlak "dojściowy" do szlaku granicznego, skąd można kontynuować dalszą wędrówkę w Bieszczady, jak i krótki szlak wycieczkowo - spacerowy, który tam i z powrotem można pokonać w czasie około 3 godzin, poznając uroki jednej z wielu bieszczadzkich dolin w której życie zamarło wraz z końcem II wojny światowej, położonej wsród malowniczych lasów i łąk, nad niewielkim, ale urokliwym potokiem Balnica. Po oddaniu do użytku w/w ścieżki opisywany odcinek szlaku żółtego stracił nieco na znaczeniu a jego górna część jest mocno zarośnięta latem, gdyż turyści kierują się obecnie do stacji znakami ścieżki a nie szlakiem.

Kilka zdjęć z proponowanej trasy:

1. Bobrowe rozlewisko w Balnicy (2013).
2. Cmentarz i cerkwisko w Balnicy (2013).
3. Torowisko kolejki na nieczynnym odcinku w Balnicy (2013).

1. Parking w Maniowie (2012).
2. Obelisk w Maniowie z roku 2012 pamięci bieszczadzkim kurierom (2012).
3. Krzyż przydrożny w Balnicy z roku 1898 (2012).

4. Drugi z krzyży przydrożnych w Balnicy.
5. Przystanek nr 5 ścieżki Solinka - Udava pt. Zimowe dokarmianie zwierzyny.
6. Bobrowe rozlewisko w Balnicy (2012).

7. Bobrowe rozlewisko w Balnicy (2012).
8. Torami z Balnicy do Maniowa.
9. Torowisko na stacji kolejki w Balnicy.

10. Przystanek Balnica.
11. Szlak żółty do Balnicy zimą (2010).
12. Krzyż przydrożny w Maniowie na szlaku żółtym z Woli Michowej do Balnicy.

13. W Balnicy dymią retorty - zdjęcie z roku 2003, obecnie nie ma tu wypału.
14. Kapliczka w Balnicy zimą (2010).
15. Szlak żółty do Balnicy zimą (2010).

Zobacz także:

Balnica - rys historyczny
Balnica - Osadne, kontynuacja szlaku
Obraz Matki Bożej Opiekunki Lasu
Cerkiew prawosławna i krypta w Osadnem

tekst i zdjęcia: P. Szechyński