» Warto wiedzieć | UPA

Ukraińska Powstańcza Armia

I. Zamiast wstępu

Odzyskanie niepodległości przez Polskę, łączyło się z problemem mniejszości narodowych, których w II Rzeczypospolitej było sporo, ale najliczniejszą grupę stanowili Ukraińcy. Pod koniec lat trzydziestych XX wieku było ich około 5 milionów. Niestety polityka narodowościowa Polski w stosunku do Ukraińców nie była prawidłowa co zaostrzało i tak skomplikowaną sytuację. Nie ulega też wątpliwości, że OUN przygotowywała rodaków do powstania przeciwko zaborcom. Nowa Ukraina miała sięgać aż po Krynicę. Miało powstać faszystowskie państwo "Silne i jedne od Sanu po Kaukaz"...

II. Struktury Organizacyjne OUN-UPA

Struktury organizacyjne ukraińskich nacjonalistów można podzielić na dwie części, część cywilną i część wojskową. W wielu przypadkach jednak kierownictwo w OUN pokrywało się z kierownictwem wojskowym. W praktyce oznaczało to, że władze cywilne posiadały zwierzchność nad władzami wojskowymi. Podziemie ukraińskie było doskonale zorganizowane. Siatka cywilna pokrywała większość wsi na terenach objętych działalnością UPA...

III. UPA w Polsce ("Zakierzoński kraj"). Ukraińska Powstańcza Armia w Bieszczadach

Na terenie Polski w połowie 1945 roku powstał VI Okręg Wojskowy (WO) o kryptonimie "Sian" (San), należał do Grupy Operacyjnej Zachód. Dowódcą VI Okręgu Wojskowego, a zarazem głównym dowódcą w Polsce został Mirosław Onyszkiewicz "Orest". W strukturach OUN był on członkiem Krajowego Prowidu i referentem do spraw wojskowych. "Szelest" jako dowódca UPA Zachód był przełożonym "Oresta", natomiast w sprawach organizacyjno-politycznych "Orest" podlegał "Stiahowi", który był krajowym prowidnykiem na "Zakierzoński Kraj"...

IV. Walki w Bieszczadach w latach 1944 - marzec 1947

Pierwsze walki z UPA w Bieszczadach stoczyły oddziały partyzanckie jeszcze w czasie okupacji: OP-23, oddział braci Pawłusiewiczów i oddział "Muchy" (M. Kunuckiego). Po przejściu frontu i powrocie UPA w Bieszczady, pierwsze potyczki miały miejsce pomiędzy UPA a NKWD. W tym czasie w rejonie Bieszczadów nie było regularnego wojska. Jedyne jednostki które były uzbrojone, to posterunki Milicji Obywatelskiej, jednak one dopiero się organizowały...

V. Operacja "Wisła" (Wschód)

Pomysł wysiedlenia reszty ludności z terenów zagrożonych walkami z UPA powstał w sztabie Generalnym WP na jesieni 1946 roku. Na początku 1947 czyniono przygotowania do przeprowadzenia operacji wysiedlania. Plan operacji został przedstawiony Państwowemu Komitetowi Bezpieczeństwa Narodowego 27 marca 1947 roku przez generała S. Mossora. Po śmierci gen. K. Świerczewskiego "Waltera", ruszyła maszyna przygotowująca Operację "Wisła"...

VI. Zbrodnie popełnione przez Ukraińską Powstańczą Armię w latach 1944-1947

W tej części opracowania o UPA, przedstawię kilka zbrodni masowych dokonanych przez UPA na terenie Bieszczadów lub na ich pograniczu. Pomijam zbrodnie dokonane na pojedynczych osobach, a także te, które wiąża się z walkami pomiędzy Wojskiem Polskim , MO, UB, czy tez innymi formacjami wojskowymi jak WOP i KBW...

VII. Zbrodnie Wojska Polskiego popełnione w Bieszczadach (i na pograniczu) na osobach cywilnych

Zbrodnie dokonane przez Wojsko Polskie w rejonie Bieszczadów są trudne do udokumentowania. Brak jest dokumentów, a zeznania świadków nie zawsze są wiarygodne. Dlatego zostaną przedstawione dwa wydarzenia, które są wiarygodne i poparte dowodami...

VIII. Śmierć generała Karola Świerczewskiego - mity i fakty

27 marca 1947 roku, generał Karol Świerczewski "Walter", wylądował na lotnisku w Krośnie. Wcześniej powiadomiono 8 DP, ktorej sztab mieścił się w Sanoku o inspekcji na którą mieli przyjechać generałowie Świerczewski i Prus-Więckowski...

IX. Zbrodniarze czy też bohaterowie - czyli próba oceny zdarzeń w Bieszczadach w latach 1918-1948

Konflikt polsko-ukraiński pojawił się w Bieszczadach na początku XX wieku. Już wtedy nacjonaliści ukraińscy chcieli stworzyć swoje własne państwo. Tereny Bieszczadów były słabo rozwinięte i zacofane gospodarczo...